Azərbaycan diasporasının tarixindən…

16 Aprel 2016 19:48

Xəbər 1757 dəfə oxunub

Statistik məlumatlara görə, Dünya üzrə azərbaycanlıların sayı 50 milyon nəfərdir, onlardan 10 milyondan çoxu mühacirətdə yaşayır. Dünyanın 5 qitəsində məskunlaşan azərbaycanlılar siyasi, iqtisadi və sosial-mədəni fəaliyyətləriylə bir-birindən fərqlənirlər.  Hələ XX əsrin əvvəllərinə qədər ölkəmizdən əcnəbi ölkələrə mühacirət edən soydaşlarımızın şəxsiyyətini təsdiq edən  vəsiqələrində “rus təbəəsi” yazılırdı ki, bu da onların milliyətinin də “rus” kimi təqdim edilməsi ilə nəticələnmişdir. Həmin dövrlərdə yaşamaq üçün Rusiyanı seçən azərbaycanlılar “tatar”, Türkiyədə məskunlaşanlar isə “Azərbaycan türkü” kimi qeydiyyata alınırdı. Güney Azərbaycan ərazisində yaşayan azərbaycanlılar isə “İran təbəəsi” kimi təqdim olunurdu. Nəticə etibarilə bu kimi arzuolunmaz vəziyyət əcnəbi ölkələrdə  yaşayan soydaşlarımızın rus, türk və fars diasporalarının tərkib hissəsi olaraq qəbul etdirmiş və bunun nəticəsində azərbaycanlılar başqa xalqların diasporları içərisində assimilyasiya olunmaq təhlükəsi ilə üzləşmişlər. Mövcud problemlərə baxmayaraq azərbaycanlılar hər zaman milli mənsubiyyətini, adət-ənənələrini, mənəvi-əxlaqi dəyərlərini qoruyub saxlamışlar, Vətənlə olan əlaqələrini bir an olsun belə itirməmişlər. Dünyada olan soydaşlarımızın harda məskunlaşması bu məqamda diqqəti çəkə bilər. Elə isə nəzərdən keçirək. Amerika qitəsinin Şimal, Mərkəzi və Cənub hissəsində məskunlaşmış soydaşlarımızın sayı-ABŞ-da 1 milyona, Argentinada 12 minə, Braziliyada 75 minə, Kanadada 170 minə, Meksikada isə 27 minə çatır. Amerika qitəsində məskunlaşan soydaşlarımızın bir çoxu İrandan miqrasiya etmiş insanlardır. Azərbaycan diasporunun yayılma coğrafiyası və əlbəttə ki,  say tərkibinə görə geniş olduğu ikinci qitə Avropa göstərilir. Statistik göstəricilərə görə, Avropa azərbaycanlılarının sayı Türkiyədə və Rusiyada milyonlarla, Ukraynada və Belarusiyada, Almaniyada, Böyük Britaniyada yüz minlərlə, Norveçdə, Danimarkada, İsveçdə, Macarıstanda, Fransada, İtaliyada on minlərlə, Polşada, İspaniyada, Avstriyada, Albaniyada, Finlandiyada, Portuqaliyada on mindən çoxdur. Digər Qərb ölkələrində məskunlaşmış azərbaycanlıların sayı müvafiq olaraq hər bir ölkədə 2-10 min nəfər arasındadır. Azərbaycan diasporunun üçüncü böyük hissəsi Asiya qitəsində məskunlaşmışlar. Onların sayı Banqladeşdə, Hindistan, Əfqanıstan, Pakistan, İordaniya və Orta Asiya respublikalarında yüz minlərlə, İndoneziya, Yəmən Ərəb Respublikası, Yəmən Demokratik Respublikası, Çin, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində, Səudiyyə Ərəbistanı və Suriyada on minlərlə, İraqda isə təqribən bir milyona çatır. Afrika qitəsində məskunlaşmış azərbaycanlıların sayı Misir və Əlcəzairdə yüz minlərlə, Sudanda 17 min nəfərdir. Avstraliya qitəsində isə təxminən 10 minə yaxın azərbaycanlının yaşadığı barədə məlumatlar var. VII əsrin sonu-VIII əsrin əvvəlləri xilafət ordusunun Azərbaycana yürüşü və islam dininin yayılması ilə diqqətdə dayanan bir tarixdir. Ərəbdilli elm və mədəniyyətin inkişafı, eyni zamanda onlarca azərbaycanlı mütəfəkkirin Yaxın və Orta Şərqin şəhərlərinə axını nəticəsində  diasporanın yaranmasının təməli qoyulub. X-XIX əsrlər… Yaxın Şərqin elm və mədəniyyət mərkəzlərində Azərbaycandan olan yüzlərlə alim və tələbənin biliklərə yiyələnməsi, region xalqlarının intibahında öndə olması sayəsində əcnəbi ölkələlərdə məskunlaşması daha geniş forma almağa başlamışdır. Azərbaycan diasporunun formalaşmasının III mərhələsinə diqqət yetirərkən görürük ki, həmin dövr Azərbaycanın Rusiya imperiyası tərəfindən işğalından sonrakı dövrə təsadüf edir. Diasporanın formalaşmasının IV mərhələsi Azərbaycan Demokratik Respublikasının (1918-1920) süqutundan sonrakı dövrə təsadüf edir. Mühacirlərin axını və Avropada Azərbaycan diasporasının təşəkkülü…1941-1945-ci illər- II Dünya müharibəsi dövrü əsirlikdən dönə bilməyən azərbaycanlılardan ibarət icmaların yaranması diasporanın formalaşmasının V mərhələsi kimi qiymətləndirilir.  Sovetlər Birliyinin süqutundan sonra Avropa ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların yeni nəsillərinin məskunlaşması diasporanın təşəkkülünün son mərhələsi kimi qiymətləndirilir.

Qeyd etdiyimiz kimi II Dünya müharibəsi illərində də Azərbaycan diasporunun fəaliyyəti diqqətəlayiq idi. Alman ordusunun tərkibində 804 və 805 saylı legioner dəstənin üzvləri hərbi əsirlər olan Azərbaycan əsgərlərilə yanaşı, Azərbaycan diasporunun nümayəndələri də daxil idi. Sovetlər Birliyinin süqutu nəticəsində Azərbaycanın müstəqillik əldə edəcəyinə ümid edən azərbaycanlılar böyük cəsarətlə savaşa qatıldılar. Ancaq müharibənin gözlənilən nəticənin əksinə bitməsi Azərbaycan legionerlərinin Vətənə dönmək şanslarını tamamilə itirdi. Nizamsız və pərakəndə şəklində Qərb dövlətlərinə səpələnən azərbaycanlıların bir qismi müəyyən səbəblərlə bağlı qapalı və gizli bir həyat yaşamaq məcburuyyətində qaldılar. Milli kimlikləri və Azərbaycan adət-ənənələrini qoruyub saxlamış olan bu şəxslər çox təəssüf ki, diaspora fəaliyyətində passivlik göstərmişdilər.

1980-ci illər…Sovetlər Birliyinin məhvə doğru gedişi diqqətdən yayınmırdı. Yenidənqurma siyasəti Azərbaycan diasporunun Vətənlə əlaqələr qurması üçün geniş imkanlar yaratmağa başladı. Azərbaycanda yaradılan “Vətən”, “Yurd”, “Yurddaş”, “Soydaş” kimi qurumlar və mətbuat orqanları dövlət səviyyəsində olmasa da, elmi, mədəni, ədəbi araşdırmalar hüdudunda bir çox işlər görmüşlər.

1990-cı ildə Türk dünyası Araşdırmalar Vəqfinin təşəbbüsü ilə Kayseridə birinci Millətlərarası Böyük Azərbaycan Konqresi keçirildi. Milliyətcə azərbaycanlı olan Nihat Çətinqayanın təşəbbüsü ilə eyni ildə istanbulda keçirilən  Azərbaycan – Türk Mədəniyyəti Cəmiyyətlərinin I Qurultayı Azərbaycan diasporunun fəaliyyətində müsbət dəyişikliklər göstərməyə başladı.

1991-ci il 18 oktyabrda nəhayət ki, Azərbaycan dövlət müstəqilliyini elan etdi. Məhz həmin tarixdən başlayaraq Azərbaycan diasporu ilə müstəqil Azərbaycan Respublikası arasında olan münasibətlər normal istiqamətdə davam etməyə başladı.

Hər il dekabrın 31-i Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü kimi keçirilməsi qərarı 16 dekabr 1991-ci ildə Heydər Əliyev cənablarının təşəbbüsü ilə Naxçıvan Ali Məclisi tərəfindən təsdiqləndi. Önəmli tarixi əhəmiyyətə malik olan sənəd həmin il dekabrın 25-də Azərbaycan Respublikasının Ali Sovetinin Milli Şurası tərəfindən də qəbul edildi. Ulu öndərin uzaqgörən siyasətinin nəticəsi olan tarixi sənəd Azərbaycan diasporu tərəfindən rəğbətlə qarşılandı. Bunun nəticəsidir ki, hər il dekabrın 31-i böyük təntənə və bayram əhval-ruhiyyəsi ilə qeyd olunur.

1993-cü ildən etibarən Azərbaycan diasporuna dövlət səviyyəsində böyük diqqət yetirilməyə başladı. Bu istiqamətdə başlanılan işlər elə ilk günlərdən öz müsbət nəticələrini verməyə başladı. Heydər Əliyevin əcnəbi dövlətlərə etdiyi səfərlər zamanı Azərbaycan diasporu qarşısında konkret məqsəd və vəzifələr qoyaraq əcnəbi ölkələrdə olan azərbaycanlıların formalaşmasını, təşkilatlanmasını və lobbiçilik etməsinin zəruri olduğunu bildirmişdir. 23 may 2001-ci ildə “Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayının keçirilməsi haqqında” 724 saylı sərəncam  Azərbaycan dövlətinin qarşısında diasporun mühüm amil olduğunu göstərən bariz nümunələrdən biridir. 9-10 noyabr 2001-ci ildə Bakı şəhərində Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayının keçirilməsi Azərbaycan tarixinin ən önəmli hadisələrindən biri hesab olunur. I Qurultay Azərbaycan diasporunu keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu qabarıq şəkildə sübut etdi. Qurultayda Azərbaycan diasporu – dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi, soydaşlarımızın qüvvəsini və diqqətinin Azərbaycana yönəlməsi kimi vacib problemlərin həm nəzəri, həm də əməli tərəfləriylə bağlı bir çox məsələlər öz həllini tapdı.  Qurultayda milli birliyimiz, xaricdə yaşayan həmvətənlərimizin diaspor şəklində formalaşması, təşkilatlanması və azərbaycançılıq ideyalarını geniş masştabda müdafiə etmələri üçün strateji proqram müəyyən edildi. Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayının mühüm nəticələrindən biri də Dünya Azərbaycanlılarının Əlaqələndirmə Şurasının yaradılması oldu ki, qurumun səlahiyyətlərinə dünya azərbaycanlılarının təşkilatlanması və milli-mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanılması daxildir.

Dünya Azərbaycanlılarının II Qurultayının 2005-ci ilin mart ayının 16-da keçirilməsi də Azərbaycan dövlətinin diaspora olan qayğısının bariz göstəricisdir. Prezident İlham Əliyevin rəhbəriyi altında keçirilən II Qurultayın əsas məqsədi Azəri-Türk diaspor birliyinin yaradılması, lobbiçilik fəaliyyəti, azərbaycançılıq ideologiyasıının təbliği və ən əsası isə dövlət-diaspor münasibətlərinin daha da güclənməsi idi.  Bu istiqamətdə aparılan işlərin məntiqi davamı olaraq Azərbaycan Respublikasının prezidentinin 2002-ci il 5 iyun tarixli 730 saylı fərmanına uyğun olaraq Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla İş Üzrə Dövlət Komitəsi yaradıldı. Komponent bir dövlət qurumu olan Komitə yarandığı gündən etibarən aktiv fəaliyyət göstərməkdədir. Dövlət Komitəsi eyni ölkədə fəaliyyət göstərən Azərbaycan diaspor təşkilatları arasında olan ziddiyyət və fikir ayrılıqlarının aradan qaldırılması istiqamətində bir sıra mühüm addımlar atdı. Xaricdəki diaspor təşkilatları konqres, federasiya və konfederasiya halında birləşməsi prosesini sürətləndirən Dövlət Komitəsi azərbaycançılıq idealogiyasını təbliğ etməyə önəmli yer verir. Qarabağ problemini Azərbaycan diasporunda prioritet məsələyə çevirmək üçün Dövlət Komitəsi bir sıra işlər aparır. Ən önəmli tərəfi isə ondan ibarətdir ki, ulu öndərin dünya azərbaycanlılarının milli-əxlaqi dəyərləri və tarixi vətənlərinin şərəfini qorumağı öz müqəddəs borcları hesab etməsi istiqamətində apardığı işi Dövlət Komitəsi uğurla davam etdirir. Heydər Əliyev  21 fevral 2003-cü ildə “Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlılarla bağlı dövlət siyasəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununu təsdiq etməklə dövlət-diaspor münasibətlərində yeni mərhələnin bünövrəsini qoydu. I Qurultay qeyd etdiyimiz bu nəticələrin əldə olunmasına səbəb oldusa 2006-cı ilin 8 fevral tarixində ölkə başçısının fərmanı ilə həmin ilin mart ayınının 16-da Bakı şəhərində Dünya Azərbaycanlılarının II Qurultayının keçirilməsi işlərin daha da geniş müstəviyə çıxarlımasına şərait yaratdı. Dünya azərbaycanlılarının ll qurultayı ilk növbədə yeni dövr üçün qarşıda duran əsas vəzifələri müəyyənləşdirəcək. Çünki l qurultaydan keçən dövr ərzində diaspor quruculuğu sahəsində bir çox işlər görülüb, irəliyə doğru mühüm addımlar atılıb. 2011-ci ilin 5 iyulunda Dünya Azərbaycanlılarının növbəti, üçüncü qurultayı keçirilmişdir. Qurultayda dünyanın 42 ölkəsindən 595 nümayəndə, 205 qonaq daxil olmaqla ümumilikdə 1272 nümayəndə iştirak edib.

Ən çox nümayəndə və qonaqlarla təmsil olunan ölkələr sırasına Rusiya (153), Türkiyə (94), Ukrayna (45),

Almaniya (45), Gürcüstan (40), ABŞ  (24), İsveç (22), Niderland (21) daxildi.

Diaspora  Dövlət Komitəsinin sədri Nazim İbrahimovun sözlərinə görə, bu qurultay tarixi məzmunu və ictimai əhəmiyyətinə görə 2006-cı ildə keçirilmiş Dünya Azərbaycanlılarının ikinci Qurultayından

bir çox cəhətləri ilə seçilir: “Bu gün Azərbaycan iqtisadi cəhətdən qüdrətli dövlətə çevrilib, dünya miqyaslı layihələr gerçəkləşdirir, dünyanın inkişaf etmiş ölkələri Azərbaycanı tərəfdaş və müttəfiq kimi görməyə maraqlıdırlar. Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş imici qazanması dövlətimizi yeritdiyi müstəqil xarici siyasət kursu ilə bağlıdır. Malik olduğu bütün bu üstünlüklər Azərbaycan dövlətinə dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində yaşayan azərbaycanlılara, Azərbaycan diasporuna daha böyük qayğı göstərməsinə şərait yaradıb. Bunun nəticəsidir ki,

Dünya Azərbaycanlılarının ikinci Qurultayından keçən dövr ərzində qarşıya qoyulmuş vəzifələrə nail olunub. Bu gün biz artıq Azərbaycan diasporunun yaxşı təşkilatlandığını, azərbaycanlıların yaşadıqları ölkələrin ictimai siyasi proseslərinə təsir göstərə bilmək imkanlarının əhəmiyyətli dərəcədə artması sayəsində onların Azərbaycanın milli maraqlarını müdafiə etmək iqtidarında olduqlarını qəti şəkildə söyləyə bilərik”. Komitə sədri hesab edir ki, ötən müddət ərzində əldə edilən ən mühüm nailiyyətlərdən biri ayrı-ayrı ölkələrdəki diaspor təşkilatlarının fəaliyyətini əlaqələndirən strukturların yaradılmasıdır. Dünya Azərbaycanlılarının ikinci qurultayından sonra görülən işlər sırasında xarici ölkələrdə yaşayan və təhsil alan azərbaycanlı gənclərin təşkilatlanması prosesinin sürətlənməsidir. Uğurlardan biri də dünyanın müxtəlif ölkələrindəki Azərbaycan diaspor təşkilatlarının dost dövlət və xalqların icmalarının müvafiq təşkilatları, o cümlədən türk, yəhudi diasporları ilə əməkdaşlığın əlaqələndirilməsidir. İndi dünyanın müxtəlif ölkələrində 410-dan çox Azərbaycan diaspor təşkilatı fəaliyyət göstərir. Onlar Azərbaycan həqiqətlərini dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqla yanaşı, mədəniyyətimizi, adət-ənənələrimizi, xalqımıza məxsus gözəl dəyərləri təbliğ etməklə millətimiz barədə xaricdə müsbət rəy və maraq yaratmış olurlar. Təbii ki, bu gün qarşıda duran əsas problem Qarabağ münaqişəsidir. Diaspor təşkilatlarımız da bu vəzifəni aydın dərk edirlər. Hər il dünyanın bir sıra ölkələrində milli bayramlarımızla yanaşı, faciəli günlərimiz, Xocalı soyqırımının ildönümü anılır. Bu təbbirlərə həmin ölkələrin hökumət və qanunverici orqanlarının, siyasi partiya və ictimai təşkilatlarının nümayəndələri də qatılırlar ki, bu da Azərbaycan həqiqətlərinin get-gedə dünyada tanınması və qəbul edilməsi deməkdir.

Xədicə QİYAS

Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin məlumatı əsasında…

Niderland Krallığında fəaliyyət göstərən Azərbaycan icmasının fəal üzvləri Haaqa Ədalət Sarayının önündə dinc aksiya keçiriblər. Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən bildirilib ki, Niderland-Belçika Azərbaycanlıları Koordinasiya Şurasının dəstəyi və “Ana Vətən” Avropa Azərbaycanlı Qadınlar Birliyinin təşkilatçılığı ilə baş tutan aksiya ölkəmizə qarşı 30 il ərzində qəsbkar və təcavüzkar siyasət yürütmüş Ermənistanın dünya ictimaiyyətini yenidən siyasi, hərbi və informasiya yönümlü manipulyasiya kampaniyası üçün alətə çevirmək və Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində təxribatlar törətmək cəhdlərinə etiraz məqsədilə gerçəkləşdirilib. Niderland ictimaiyyətinin diqqəti “Azərbaycan sülh istəyir, Ermənistan müharibə istəyir”, “Ermənistan sülhü rədd edir, müharibəni seçir”, “Ermənistan, sülh sazişini imzala!”, “Ermənistan faktları təhrif edir, dünya ictimaiyyətini aldadır”, “Azərbaycan torpaqlarında Ermənistan əsgəri olmamalıdır!”, “Ermənistan, hücumu dayandır!”, “Ermənistan, bizim torpaqlarımızın minalandırılmasını dayandır!”, “Ermənilərin minaları dinc sakinləri öldürür!”, “Ermənistan minaları - müharibə cinayətləri!”, “Azərbaycan ərazilərində ekoloji terrorun törədilməsinə son qoyulsun!”, “Ermənistan İrəvandakı Azərbaycan mədəni irsini məhv edir”, “Azərbaycanın təbii sərvətlərinin talanına son qoyulsun!”, “Ətraf mühitə düzəldilməsi mümkün olmayan ziyanın vurulmasına son qoyulsun!” və sair şüarların əks olunduğu plakatlara cəlb edilib. Aksiya iştirakçıları beynəlxalq ictimaiyyətdən Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində Ermənistanın hərbi və ekoloji terroruna son qoyulmasını, Azərbaycan vətəndaşlarının Qarabağda təhlükəsizliyinin və insan hüquqlarının təmin edilməsini, Azərbaycan dövlətinin sülh səylərinin dəstəklənməsini tələb ediblər. Aksiya zamanı Azərbaycanın və Türkiyənin bayraqları dalğalandırılıb, musiqiçilərimizin ifasında ölkəmizin Qarabağ bölgəsinə həsr olunmuş muğam parçaları və mahnılar səsləndirilib. İcma üzvlərinin birlikdə “Qarabağ Azərbaycandır!” şüarını səsləndirməsi ilə aksiya yekunlaşıb. Qeyd edək ki, aksiya zamanı Haaqa sakinlərinə Ermənistanın hərbi və ekoloji cinayətlərini əks etdirən bukletlər paylanılıb. Bukletlərdə Azərbaycan ərazilərində basdırılmış minaların insan həyatını təhdid etdiyi, 2020-ci il müharibəsindən bəri Azərbaycanda mina qurbanlarının sayının 303 nəfərə çatdığı, rəsmi İrəvanın dəqiq mina xəritələrini təhvil verməkdən imtinasının insan hüquqlarını kobudcasına pozduğu, erməni KİV-lərinin azərbaycanlılara qarşı pis rəftarla bağlı pərakəndə sübutlar yaymasının III Cenevrə konvensiyasına zidd olduğu, bir neçə azərbaycanlı əsgərin girov götürülərkən fiziki, mənəvi işgəncələrə və təhqirlərə məruz qaldığı, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində qızıl və mis-molibden yataqlarının qeyri-qanuni istismar edildiyi, 60 min hektardan çox meşə sahəsinin darmadağın edildiyi, çaylarımızın çirkləndirildiyi və sair faktlar diqqətə çatdırılıb.

Avqust 31, 2023 12:50

Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən daxil olan bəyanatda

Dünya azərbaycanlıları əsgərlərimizin əsir götürülməsi ilə bağlı bəyanat yayıb. Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən daxil olan bəyanatda Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şahbuz rayonunun Ermənistanla sərhəd ərazisində Azərbaycan Ordusunun əsgərləri - 2004-cü il təvəllüdlü Bəbirov Aqşin Qabil oğlunun və 2003-cü il təvəllüdlü Axundov Hüseyn Əhliman oğlunun Ermənistan tərəfindən əsir götürülməsi və Azərbaycan hərbçilərinə işgəncə verilməsi, onlarla qeyri-insani rəftar edilməsi qətiyyətlə pislənilib. Dünya azərbaycanlıları Ermənistanın Cenevrə Konvensiyası, İşgəncə və digər qəddar, qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftar və ya cəza əleyhinə Konvensiya, eləcə də digər mühüm beynəlxalq aktlar üzrə öhdəliklərini yerinə yetirmədiyini bildirib, müvafiq beynəlxalq təşkilatlardan həmin zorakılıq faktını araşdırmalarını, lazımi hüquqi qiymət vermələrini tələb edib, Azərbaycan hərbçilərinin dərhal və qeyd-şərtsiz azad olunması üçün çağırış ediblər. Bəyanatın tam mətnini təqdim edirik: “Biz, xaricdə yaşayan azərbaycanlılar təəssüf hissi ilə bəyan edirik ki, bir neçə gün əvvəl Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şahbuz rayonunun Ermənistanla sərhəd ərazisində əlverişsiz hava şəraitində məhdud görmə səbəbindən yolu azmış Azərbaycan ordusunun əsgərləri - 2004-cü il təvəllüdlü Bəbirov Aqşin Qabil oğlu və 2003-cü il təvəllüdlü Axundov Hüseyn Əhliman oğlu Ermənistan tərəfindən əsir götürülüb. Nəzərinizə çatdıraq ki, Ermənistanın kütləvi informasiya vasitələrinin yaydığı foto və videolar Azərbaycan hərbçilərinə beynəlxalq hüquqi sənədlərə zidd olaraq işgəncə verildiyini və onlarla qeyri-insani rəftar edildiyini əyani şəkildə sübut edir. Belə ki, yayılan videoda azərbaycanlı hərbçilərin əli bağlı şəkildə döyülməsi və təhqir olunması aydın görünür. “Hərbi əsirlərlə rəftar haqqında” III Cenevrə Konvensiyasına əsasən, döyüş əməliyyatlarında bilavasitə iştirak etməyən şəxslərlə bütün hallarda insani rəftar edilməli və hərbi əsirlərə qarşı zorakılıq hallarına və hədə-qorxuya yol verilməməlidir. Bu fakt Ermənistanın Cenevrə Konvensiyası, İşgəncə və digər qəddar, qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftar və ya cəza əleyhinə Konvensiya və digər mühüm beynəlxalq aktlar üzrə öhdəliklərini yerinə yetirməməsinin, bu ölkədə azərbaycanlılara qarşı geniş vüsət almış etnik nifrət və irqi ayrı-seçkiliyin əyani sübutudur. Müvafiq beynəlxalq təşkilatlar yuxarıda qeyd olunan zorakılıq faktını, həmçinin son 30 ildə Ermənistanın azərbaycanlı hərbi və mülki əsirlərə, itkin düşmüş 3890 şəxsə qarşı törədilmiş zorakılığı araşdırmalı və lazımi hüquqi qiymət verməlidir. Biz, xaricdə yaşayan azərbaycanlılar, bu cinayəti bir daha qətiyyətlə pisləyir və beynəlxalq ictimaiyyəti Ermənistan hökumətinin və cinayətkarların əməllərinə hüquqi qiymət verməyə, əlverişsiz hava şəraiti səbəbindən azaraq Ermənistanın nəzarətində olan ərazilərə keçmiş Azərbaycan hərbçilərinin dərhal və qeyd-şərtsiz azad edilməsini təmin etməyə çağırırıq. Biz, Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin Ermənistandakı nümayəndəliyindən təcili olaraq azərbaycanlı hərbçilərə baş çəkməyi və onların vəziyyəti ilə bağlı məlumat verməyi tələb edirik. Biz, xaricdə yaşayan azərbaycanlılar, dünya ictimaiyyətini bu fakta biganə qalmamağa və Ermənistanın beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərindən irəli gələn öhdəliklərini yerinə yetirməsinə təsir göstərməyə çağırırıq”.xeber100.com

Aprel 16, 2023 12:46

Elxan Mirhəşimli: Qarabağa gedən yol milli birlikdən keçir

Azərbaycan Respublikasının Tovuz rayonu istiqamətində olan düşmənin növbəti təxribatı sadəcə ölkəmizİ deyil, o cümlədən dünya ölkələrində yaşayan, Azərbaycan maraqlarının qorunmasında rol oynayan diaspor təçkilatlarını da narahat etməyə başladı. İctimai fəal, Niderland Azərbaycan Evinin rəhbəri Elxan Mirhəşimli Azərbaycan dövlətinə, ordusuna kömək məqsədilə düşmən təxribatına qarşı mübarizə aparan diaspor rəhbərləri sırasındadır. E.Mirhəşimli xeber100.com saytına bu barədə danışaraq qeyd etdi ki,  Niderland Azərbaycan Evi olaraq bu istiqamətdə fəaliyyətlərinbi daha da gücləndiriblər: “Yerli medya, təşkilat və siyasi partiyalara hazırkı durum barədə məktublar ünvanladıq, maarifləndirmə işlərinə başladıq. Bu yaxınlarda bəzi siyasi partiyalarla görüşlərimiz gözlənilir. Niderland xarici işlər nazirliyinə müraciət edərək Ermənilərin işğalçı siyasətinə,  torpaqlarımızın işğal olunmasina münasibət bildirilməsini istəmişik”. Yeri gəlmişkən, 17 iyul Niderlandda fəaliyyət göstərən butun Diaspora təşkilatları bir araya gələrək Niderland Parlamenti qarşısında etiraz mitinqi keçirərək ermənilərin işğalçı siyasətinə son qoyulmasına qarşı məktub ünvanlamaqla yanaşı, Erməni səfirliyinə də bəyanat göndərilib. E.Mirhəşimlio bildirir ki, ermənilərin 18 iyul tarixində Niderlandda Azərbaycan səfirliyinin qarşısında etiraz mitinqi keçirəcəyinə dair məlumat əldə ediblər: “ Siyasi baxışından asdılı olmayaraq Niderlandda yaşayan bütün həmyerlilərimizi dövlət sərhədimizi qorumağa səslədik. Almaniyada, Belçikada, Niderlandda yashayan yüzlərlə həmyerlilərimiz ermənilərə qarşı olan etiraz səsimizə səs verdilər, ölkəmizə qarşı etiraz şüarlarının səslənməsinə imklan vermədilər. Bunların şahidi olan ermənilər bizə qarşı daha sərt mövqe tutaraq mane olmağa çalışdılar. Holland polisi həmin mıəqama müadixlə edərək ermənilərin qarşısını almağa müvəffəq oldular”. O da qeyd olunur ki, ermənilər Azərbaycan səfirliyinin qarşısında Asala terror təşkilatının geyim və palakatları ilə iştirak ediblər ki, bu da diplomatlarımıza qarşı təhdid kimi səslənib: “Bildiyiniz kimi Asala terror təşkilatı Avropada Türk diplomatlarına qarşı terror aktı keçirmişdilər. 22 iyul ermənilər Brüsseldəki Azərbaycan səfirliyi qarşısında mitinq etməyə cəhd etsələr də burada da Azərbaycan bayrqaları ilə qarşılaşdılar və bunun nəticəsidir ki, hər zamankı kimi 10-15 qruplara ayrılaraq xaincə hücuma keçdilər. Ermənilərə havadarlıq edənlər erməni faşizmini dəstəkləməkdə davam edir. Bütün bunları nəzərə alaraq bildirirəm ki, Qarabağa gedən yol milli birlikdən keçir. Bir olma zamanıdır. Biz Niderland Azərbaycan Evi olaraq bütün təşkilatlarla mübarizəyə, təbliğata davam edirik”.xeber100.com      

İyul 23, 2020 14:14

Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik günü ilə bağlı tədbir keçirilib

Azərbaycanın Aktau şəhərindəki Baş konsulluq tərəfindən 31 dekabr - Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik günü və yeni il ilə bağlı tədbir keçirilib. Trend-in məlumatına görə, tədbirdə Aktau şəhərinin ali təhsil müəssisələrində təhsil alan azərbaycanlı tələbələr, Aktau şəhərinin 6 saylı məktəbində fəaliyyət göstərən Azərbaycan dilini, ədəbiyyatını və tarixini tədris edən Bazar günü məktəbinin şagirdləri, Manqistau vilayətində fəaliyyət göstərən azərbaycanlıların “Dostluq” milli-mədəni cəmiyyətinin rəhbərliyi iştirak ediblər.Tədbirik açılışında Azərbaycan Respublikasının dövlət himni səsləndirilmişdir. Daha sonra Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin 31 – dekabr Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik günü münasibəti ilə müraciəti oxunulub.Azərbaycan Respublikasının Aktau şəhərindəki Baş konsulluğunun rəhbəri Elxan Zeynalov çıxış edərək, Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyev tərəfindən elan edilmiş və dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan çox saylı azərbaycanlıları birləşdirən – “31 dekabr Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik günü” haqqında məlumat verib. O, müasir dövrdə Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə uğurla həyata keçirilən Respublikamızın xarici siyasəti və qazandığı nailiyyətlərdən danışaraq, xaricdə yaşayan azərbaycanlılara Azərbaycan hakimiyyətinin dövlət qayğısından söhbət açıb.Daha sonra azərbaycanlıların “Dostluq” milli-mədəni cəmiyyətinin ağsaqqallar şurasının sədri professor Yusif Quliyev və cəmiyyətin sədri, Aktau şəhər Maslixatının deputatı Şəmsəddin Hüseynov çıxış edərək 31 dekabr - Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik gününün əhəmiyyəti, müasir dövrdə Ermənistanın Azərbaycana qarşı davam etməkdə olan təcavüzü şəraitində azərbaycanlıların daha sıx birləşməsinin vacibliyindən danışmış, xalqımıza yeni ildə uğurlar arzulayıblar.xeber100.com

Dekabr 31, 2018 14:46

Rumıniya Azərbaycanlıları Birliyi yaradılıb

Buxarestdə Rumıniya Azərbaycanlıları Birliyinin təsis edilməsi ilə bağlı tədbir keçirilib.Azərbaycanın və Rumıniyanın dövlət himnləri səsləndirildikdən sonra yeni təşkilatın sədri Vaqif Həsənov bildirib ki, bu qurumun təsis edildiyi 2018-ci il hər iki ölkənin tarixində əlamətdar bir ilə təsadüf edir. Avropa və Asiyanın kəsişməsində yerləşən, Cənubi Qafqaz regionunun ən böyük ölkəsi olan Azərbaycan müsəlman Şərqində ilk demokratik, parlamentli respublikanın – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılmasının 100 illiyini qeyd edir. Rumıniyada isə Böyük Birliyin yaradılmasından 100 il ötür.Sonra Azərbaycan və Rumıniya arasında diplomatik münasibətlərin tarixi ilə bağlı qısa film nümayiş olunub.V.Həsənov tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırıb ki, təşkilatın yaradılmasında məqsəd Rumıniyada yaşayan həmvətənlərimizi, o cümlədən Azərbaycanın bu ölkədəki dostlarını bir araya gətirmək və hər iki ölkə arasında müxtəlif sahələrdə münasibətlərin daha da gücləndirilməsinə töhfə verməkdir. Birlik Rumıniyanın dövlət və hökumət orqanları ilə, müxtəlif təşkilat və icmalarla qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq qurmaq niyyətindədir.Birliyin digər həmtəsisçiləri Robert Burlaku və Mihnea Alik çıxış edərək onun məqsədləri, həyata keçirəcəyi layihələr barədə məlumat veriblər.Rumıniya-Azərbaycan parlamentlərarası dostluq qrupunun rəhbərinin müavini, Rumıniya Deputatlar Palatasının deputatı Dinu Sokotar çıxışında təşkilatın Azərbaycan və Rumıniya arasında əlaqələrin daha da irəli aparmasına töhfə verəcəyini söyləyib, bu istiqamətdə həyata keçirilən layihələri dəstəklədiyini vurğulayıb.Rumıniyadakı SOCAR Petroleum SA şirkətinin baş direktoru Həmzə Kərimov belə bir təşkilatın yaradılmasını əlamətdar hadisə adlandırıb, ona fəaliyyətində uğurlar arzulayıb. O, yeni təşkilatın Rumıniyada yaşayan soydaşlarımız arasında həmrəyliyin gücləndirilməsində önəmli rol oynayacağını bildirib.Rumın-Amerikan Universitetinin professoru, universitet Senatının nümayəndəsi Florin Bonçiu, Ploieşti Neft-Qaz Universitetinin prorektoru, professor Mihai Minesku çıxışlarında təmsil etdikləri ali təhsil ocaqları ilə təşkilat arasında elm və təhsil sahəsində əməkdaşlıqda maraqlı olduqlarını vurğulayıblar.Rumıniya-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin sədri, professor Dumitru Balan rəhbərlik etdiyi qurumun ölkələrimiz arasında münasibətlərin inkişafı istiqamətindəki fəaliyyəti və həyata keçirilən layihələr barədə məlumat verib.Rumıniya Müsəlman Türk Tatarları Demokratik Birliyinin sədri Məfkurə Qafar da təmsil etdiyi təşkilat barədə danışıb.xeber100.com

İyul 17, 2018 17:02

Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi 16-cı ildönümünü qeyd edib

İyulun 5-də Azərbaycan Respublikası Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılmasının 16-cı ildönümü ilə əlaqədar tədbir keçirilib.Azərtac xəbər verir ki, Dövlət Komitəsinin sədri Fuad Muradov diaspor sahəsində dövlət siyasəti, görülən işlər, diaspor hərəkatına yeni yanaşmalar və planlar barədə məlumat verib. Bildirib ki, ulu öndər Heydər Əliyev 2002-ci ildə xaricdə yaşayan diasporumuza nəfəs verən Dövlət Komitəsini yaradıb. On altı il əvvəl yaradılan bu komitə dünyada yaşayan 50 milyondan çox azərbaycanlının sevincinə səbəb olub.Fuad Muradov Prezident İlham Əliyev tərəfindən diaspor fəallarına, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin məsul işçilərinə böyük diqqət və qayğı göstərildiyini söyləyib. Qeyd edib ki, bu gün ölkədə həyata keçirilən islahatlar bütün istiqamətlərdə olduğu kimi, diaspor fəaliyyətində də çox böyük vüsət alıb.Komitə sədri iki ay yarım ərzində görülən işlər, etdiyi səfərlər və xaricdəki azərbaycanlılarla keçirdiyi görüşlər barədə hesabat verib. O, diaspor işi ilə bağlı yeni yol xəritəsinin hazırlandığını bildirib, əsas məqsədin dünyadakı bütün azərbaycanlıların birləşdirilməsi olduğunu deyib.Sonra Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunan diaspor nümayəndələrinə medallar təqdim edilib.Tədbirdə Komitənin yeni loqosu, yenilənmiş veb-saytı, ilk dəfə yaradılan diaspor xəritəsi nümayiş etdirilib. Diaspor xəritəsinə daxil olaraq dünyadakı Azərbaycan diaspor təşkilatları barədə məlumat öyrənmək mümkün olacaq. Eyni zamanda, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin himni də hazırlanıb.Sonda bildirilib ki, diaspor hərəkatını xarakterizə edən 100 videoçarx hazırlanır. Tədbir zamanı onların bir neçəsi nümayiş olunub.xeber100.com

İyul 5, 2018 14:02

Ukrayna Azərbaycanlıları Konqresinin təşkilatçılığı ilə…

Azərbaycanın Kiyev şəhərindəki səfirliyinin qarşısında yerləşən Heydər Əliyev adına parkda bu şəhərdə yaşayan soydaşlarımızın həmrəylik aksiyası keçirilib.Azərtac xəbər verir ki, Birləşmiş Ukrayna Azərbaycanlıları Konqresinin təşkilatçılığı ilə keçirilən aksiyada Ukraynada yaşayan 100-ə yaxın soydaşımız iştirak edib.Aksiyada çıxış edən Birləşmiş Ukrayna Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Rövşən Tağıyev, Ukrayna Azərbaycanlıları Gənclər Birliyinin sədri İlhamə Allahverdiyeva, Poltava vilayətinin deputatı Fəxrəddin Muxtarov və digərləri bəzi xarici ölkələrdə məskunlaşmış antimilli şəxslərin qərəzli, ədalətsiz, sifarişli mövqeyinin Ukraynada yaşayan azərbaycanlıları narahat etdiyini vurğulayıblar. Qeyd edilib ki, Azərbaycan regionda söz sahibinə çevrilib, heç kimdən asılı olmayan dövlət siyasəti yürüdür, iqtisadi, siyasi və digər sahələrdə uğurlar əldə edib. Bütün bunları ölkəmizin inkişafını istəməyən qüvvələr həzm edə bilmirlər. Ona görə də onlar Azərbaycana qarşı şər, böhtan kampaniyasına başlayıblar. Belə halların yolverilməz olduğunu vurğulayan soydaşlarımız anti-Azərbaycan qrupların bu cür məkrli əməllərini pisləyiblər.Çıxışçılar Ukraynada yaşayan soydaşlarımızın hər zaman dövlətimizi, onun daxili və xarici siyasətini dəstəklədiklərini bəyan ediblər. Aksiya iştirakçıları ürəklərinin Azərbaycanla döyündüyünü, Vətənin adını daim uca tutduqlarını, birlik nümayiş etdirdiklərini vurğulayıblar.Aksiyada “Hər zaman səninləyik, Azərbaycan!”, “Biz Ukraynada Azərbaycanı ləyaqətlə təmsil edirik!”, “Biz fəxr edirik ki, azərbaycanlıyıq!”, “Azərbaycan qürurumuzdur. Qürurumuza toxunmayın!”, “Hər zaman, hər yerdə səninləyik, Azərbaycan!”, “Vətənimizin qüdrəti bizim qürurumuzdur!”, “Dövlətimizin və xalqımızın adını uca tutmaqdan şərəf duyuruq!” kimi şüarlar səsləndirilib.xeber100.com

Aprel 9, 2018 14:49

Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin qurultayı keçiriləcək

Fevral ayının 27-də Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin (AAK) növbədənkənar qurultayı keçiriləcək.Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən Azərtac-a bildiriblər ki, bu barədə qərar AAK-ın İcraiyyə Komitəsi tərəfindən qəbul olunub. Qurultayda təşkilatın nizamnaməsinə bir sıra dəyişikliklərin edilməsi planlaşdırılır.AAK-ın İcraiyyə Komitəsinin qərarında bildirilir ki, növbədənkənar qurultayın keçirilməsi təşəbbüsü təşkilatlanma işinin keyfiyyətcə yeni müstəviyə qaldırılması, quruma üzv olan Azərbaycan icmalarının fəaliyyətinin daha səmərəli şəkildə koordinasiyasını təmin etmək üçün daha çevik və operativ idarəetmə mexanizminin yaradılması məqsədinə xidmət edir.İcraiyyə Komitəsinin qərarında vurğulanır ki, son dövrlərdə baş verən bir sıra iqtisadi və siyasi proseslər Avropada diaspor və lobbi quruculuğu işinin daha da təkmilləşdirilməsini, beynəlxalq təşkilatlar, yerli kütləvi informasiya vasitələri ilə əlaqələrin genişləndirilməsini zərurətə çevirib. İcraiyyə Komitəsi hesab edir ki, 2018-ci ilin ölkəmizdə “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti İli” elan olunması, habelə 1918-ci il 31 mart soyqırımının yüzilliyinin tamam olması ilə əlaqədar diaspor təşkilatlarının daha fəal, effektiv təbliğat işi aparmasına ehtiyac yaranıb. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “2018-ci ilin “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti İli” elan edilməsi haqqında” 2018-ci il 10 yanvar tarixli Sərəncamına müvafiq olaraq, Avropanın müxtəlif ölkələrində təntənəli şəkildə silsilə tədbirlərin qeyd edilməsi nəzərdə tutulur.Bununla yanaşı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “1918-ci il azərbaycanlıların soyqırımının 100 illiyi haqqında” 2018-ci il 18 yanvar tarixli Sərəncamına əsasən, erməni-bolşevik silahlı dəstələrinin 100 il əvvəl azərbaycanlılara qarşı törətdikləri bəşəri cinayətlər barədə həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə daha dolğun çatdırılması istiqamətində də müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi AAK-ın 2018-ci il üçün fəaliyyətinin prioritet istiqamətlərini təşkil edir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yüzilliyinin Avropa ölkələrində daha geniş miqyasda qeyd olunması, dövlətçilik tariximizin və siyasi irsimizin tanıdılması, 1918-ci ildə azərbaycanlılara qarşı törədilmiş soyqırımı faktlarının dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırılması üçün AAK daha çevik struktura malik olmalı, üzv təşkilatlar arasında əlaqələndirmə işi gücləndirilməlidir.Qeyd edək ki, Avropa Azərbaycanlıları Konqresinin növbədənkənar qurultayının Amsterdam şəhərində keçirilməsi planlaşdırılır.xeber100.com

Yanvar 24, 2018 15:50

Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin məlumatı

Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaşayan soydaşlarımız iyulun 4-də Azərbaycanın işğal olunan ərazilərində qanunsuz yerləşdirilən Ermənistan silahlı qüvvələrinin dinc sakinlərin həlak olması və yaralanması ilə nəticələnən təxribatına etiraz olaraq Vaşinqton və Nyu-York şəhərlərində aksiyalar keçirəcək.Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən Azərtac-a verilən məlumata görə, ABŞ Azərbaycanlıları Şəbəkəsinin təşkilatçılığı ilə iyulun 7-də Vaşinqtonda, Ermənistanın ABŞ-dakı səfirliyi qarşısında etiraz aksiyası keçiriləcək. Ermənistan ordusunun hücumunu və günahsız vətəndaşlara qarşı zorakı hərəkətləri pisləyən təşkilat bütün soydaşlarımızı etiraz aksiyasına qoşulmağa çağırıb.Bu gün, həmçinin Nyu-Yorkda, BMT-nin qarşısında da azərbaycanlıların etiraz mitinqi keçiriləcək. Aksiyada Amerika Azərbaycan Nyu-York Assosiasiyası, Azərbaycan Qadınlar Assosiasiyası və digər təşkilatların nümayəndələri, eləcə də digər soydaşlarımız iştirak edəcək.Hər iki aksiyada Ermənistan ordusunun vəhşiliyini göstərən plakat və banerlərdən istifadə olunacaq. Azərbaycan ərazilərini işğal altında saxlayan Ermənistan dövlətinin təcavüzkarlıq siyasətinə etiraz ifadə edən şüarlar səsləndiriləcək. Aksiya iştirakçıları təcavüzkar Ermənistana qarşı sərt sanksiyaların tətbiqi üçün beynəlxalq təşkilatlara müraciət etməyi planlaşdırırlar.xeber100.com

İyul 7, 2017 14:10

Alman-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin təşəbbüsü ilə…

Almaniyanın Hannover şəhərində fəaliyyət göstərən Alman-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyətinin təşəbbüsü ilə sabah 16:00-dan 18:00-dək Hannover şəhərində erməni terroruna qarşı etiraz aksiyası keçiriləcək.Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən Azərtac-a verilən məlumata görə, cəmiyyət Hannoverdə, eləcə də yaxın şəhərlərdə yaşayan soydaşlarımızdan Azərbaycanın haqq səsini dünyaya duyurmaq üçün aksiyaya qoşulmağa və fəallıq nümayiş etdirməyə çağırıb: “Ermənistan silahlı qüvvələrinin Füzuli rayonunun Alxanlı kəndində törətdiyi vəhşilik, insanlığa sığmayan faciə hamımızı çox təsirləndirdi, ürəyimizdə silinməz yaralar buraxdı. Bütün dünya üzrə fəaliyyət göstərən çoxsaylı Azərbaycan diaspor təşkilatları kimi AFR-in Aşağı Saksoniya vilayətindəki Azərbaycan diasporu da baş verən son hadisələrlə bağlı etiraz aksiyası keçirməyə qərar verib. Xahiş edirik hamımız bir nəfər kimi bu aksiyada iştirak edək, öz etiraz səsimizi ucaldaq və alman ictimaiyyətinə çatdıraq.Etiraz aksiyasında “Sarkisyan uşaq qatilidir”, “Terrora, təcavüzə dur deyirik”, “Uşaq ölümlərinə son”, “Azərbaycan ərazilərini işğalçı ordu tərk etməlidir” kimi şüarlar səsləndiriləcək. Ermənistanın işğalçılıq və soyqırımı siyasəti, təcavüzkar ölkənin hərbçilərinin mülki şəxsləri atəşə tutması və dinc əhalinin erməni gülləsindən həyatını itirməsi barədə hadisə dünya birliyinin diqqətinə çatdırılacaq.xeber100.com

İyul 7, 2017 14:07