Milli Qurtuluş Günü Azərbaycanın müasir tarixinə qızıl hərflərlə yazılmış hadisədir

15 İyun Milli Qurtuluş Günü Azərbaycanın müasir tarixinə qızıl hərflərlə yazılmış hadisədir. Həmin gün Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışı ilə Azərbaycanda o zaman hökm sürən dərin ictimai-siyasi böhrana son qoyulub, Azərbaycanın müstəqilliyinin itirilməsi təhlükəsi aradan qaldırılıb və respublikamızda dövlət quruculuğunun, sosial-iqtisadi inkişafının təməli qoyulub. 1993-cü ilin iyununda ölkədə yaranmış mürəkkəb ictimai-siyasi durum Azərbaycanda real vətəndaş müharibəsi təhlükəsi yaradıb. Vətəndaş müharibəsi üçün ciddi zəmin yarandığı vəziyyətdə təhlükəli proseslərin qarşısını ala bilmədiyini dərk edən AXC-Müsavat iqtidarı son anda kömək üçün Ulu Öndər Heydər Əliyevə müraciət edib. Naxçıvan MR Ali Məclisinin sədri olan görkəmli ictimai-siyasi xadim Ulu Öndər Heydər Əliyev xalqın və respublikanın hakim dairələrinin təkidli dəvətini qəbul edib, iyunun 9-da Bakıya gəlib. Ölkəni vətəndaş müharibəsi təhlükəsindən qurtarmaq missiyasını üzərinə götürən  Heydər Əliyev həyatını təhlükə altında qoyaraq Gəncəyə gedib və apardığı danışıqlar nəticəsində vətəndaş qarşıdurmasının genişlənməsinin qarşısını alıb. 1993-cü il iyunun 15-də Ulu Öndər Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçilib, bununla da, Azərbaycanın ən yeni tarixində növbəti və bu günə qədər davam edən uğurlu mərhələ başlayıb. 15 iyun Azərbaycanın tarixinə Milli Qurtuluş günü kimi düşüb. 15 iyun tarixi 1998-ci ildən dövlət səviyyəsində bayram kimi qeyd olunur.xeber100.com

İyun 15, 2022 4:38

XX əsrin faciəsi: Xocalı soyqırımından 30 il ötür

26 fevral 1992-ci ildə baş verən Xocalı soyqırımının 30 ili tamam olur. Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Rusiyanın 366-cı motoatıcı alayının iştirakı ilə baş verən soyqırım nəticəsində 63-ü uşaq, 106-sı qadın, 70-i yaşlı nəsil olmaqla, 613 Xocalı sakini qətlə yetirilib, 8 ailə tamamilə məhv edilib, 25 uşaq hər iki valideynini, 130 uşaq valideynlərindən birini itirib. Düşmən gülləsindən 76-sı uşaq olmaqla, 487 nəfər yaralanıb. 1275 nəfər əsir götürülüb. Əsir götürülənlərdən 150 nəfərinin, o cümlədən 68 qadın və 26 uşağın taleyi bu günədək məlum deyil. Onu da qeyd edək ki, Xocalı faciəsinə ilk dəfə hüquqi-siyasi qiymət Ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən verilib. Məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1994-cü il fevralın 24-də Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi “Xocalı Soyqırımı Günü haqqında” qərar qəbul edib, BMT-yə, dünya dövlətlərinə bu qətliamın gerçək mahiyyətini açıqlayaraq, beynəlxalq ictimaiyyəti erməni terrorizminə qarşı təsirli tədbirlər görməyə çağırıb. Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi hazırda da dünya ölkələrində anılır. Xocalıya həsr olunan sənət nümunələri-rəsm əsərləri, hekayə və romanlar, musiqilər, filmlər və s. yaradılsa da, hələ də bu soyqırım haqqında tam olaraq söz demək mümkün olmayıb. Xocalı faciəsi bir çox sənədli filmlərdə də öz əksini tapdı. “Dua”(rejissor Ziya Şıxlinski), “Xocalı soyqırımı”, “Xocalı şahidləri”, “İlk komandir”, “Pəhləvan komandir” və s. filmlərdə rejissorların fərqli yozumuna rast gəlmək mümkündür. Bundan başqa, Xocalı soyqırımına həsr olunan "Haray", "Günəşin batdığı yer", "Xoca", "Qırmızı qar" filmləri də çəkildi. Yeri gəlmişkən, baş verən hadisəni ilk olaraq lentin yaddaşına köçürən, Milli Qəhrəman Çingiz Mustafayev olub. Həmin Ç.Mustafayev ki, hərbi jurnalistlik karyerasında Xocalıda törədilən vəhşilikləri lentə almaqla, sağlığında özünə qəhrəmanlıq abidəsi ucaltmışdı. Fotomüxbir İlqar Cəfərovun soyqırımdan lentə aldığı fotolarda baş verən hadisələr dövrün faciəsini özündə geniş şəkildə əks etdirir. Fotoların əksəriyyətində uşaqlara və qadınlara qarşı qəddarlıqlar əks olunub. 1993-cü ildə rejissor Ceyhun Mirzəyevin quruluş verdiyi “Fəryad” bədii filmi isə Xocalı faciəsini ekranlarımıza gətirdi. “Ögey ana” az yaşlı qəhrəmanı İsmayılı “Fəryad” filmində batalyon komandiri kimi torpaqlarımızın azad olunması uğrunda döyüşərkən görürük. O, döyüşlərin birində düşmənlər tərəfindən əsir götürülərək işgəncələrə məruz qalır ki, Ceyhun Mirzəyevin həmin epizodlarda necə təbii ifa nümyiş etdirməsi unudulmayan kadrlardan biridir. Əslində filmdə nümayiş etdirilən hadisələr real faktlara əsaslanır. Və əsas qəhrəman olan İsmayılın prototipi Qarabağ müharibəsində iştirak edən döyüşçülərimizdən biridir. Filmdə güllələnmiş, soyuqdan donmuş xocalılıları elə Xocalı sakinləri özləri canlandırıblar. Onlar həmin ərəfədə Xocalıdan Goranboya üz tutanlar idi. “Fəryad” filmi Ceyhun Mirzəyevin kinoda son işi idi. Baş verən soyqırımın təsirində filmi çəkən, ekran əsərinin inandırıcı çıxması üçün özünü işgəncə kadrlarında döydürən rejissorun bütün dünyaya fəryadı idi. Faciə haqqında çəkilən tammetrajlı bədii filmlərdən biri də 1993-cü ildə ekranlara çıxan rejissor Oruc Qurbanovun quruluş verdiyi “Haray” filmidir. Qurani-Kərimin “Fatihə” surəsinin oxunuşu ilə başlayan filmin sonrakı kadrlarında Xocalı faciəsində ermənilərin vəhşicəsinə qətlə yetirdikləri şəhidlərimizi görürük. Filmin süjet xətti qardaşla bacının düşmən əhatəsindən çıxmaq üçün ağlagəlməz əzab-əziyyətlərə qatlaşmaları üzərində qurulub. Ermənilərin azərbaycanlı əsirlərə verdikləri dəhşətli işgəncələrin şahidi olan bu iki yeniyetmə sonda çıxış yolunu özlərini dağdan atmaqda görürlər. Rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun 1998-ci ildə Ağarəhim Rəhimovun "Gəlinqayada qoşa məzar” povesti əsasında çəkdiyi "Qırmızı qar” adlı filmi ermənilərin azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdikləri dəhşətli faciələrdən bəhs edir. 2012-ci ildə rejissor Elşən Zeynallının çəkdiyi “Günəşin batdığı yer” tammetrajlı bədii-sənədli televiziya filmi də erməni qəsbkarlarının talan etdikləri, sakinlərini qətlə yetirdikləri Xocalı hadisəsi diqqətə çəkilir. Film Xocalıdan olan məcburi köçkünlərin məskunlaşdığı Goranboy rayonunun Ağcakənd qəsəbəsində lentə alınıb. Kütləvi səhnələrdə 1500 nəfərdən çox insan iştirak edib. Filmin süjet xətti baş verən hadisələr zamanı öz doğma övladını boğmağa məcbur olmuş bir ananın yaşadığı acının üzərində qurulub. Ekran əsərində Xocalını tərk etmək məcburiyyətində qalan, bütün qırğınları öz gözləri ilə görən şahidlərin tükürpədici müsahibələri, açılmış cinayət işinin beynəlxalq konvensiyalara görə, soyqırım olmasını təsdiq edən faktlar, canlı xronikalar diqqətdə dayanır. 2014-cü ildə çəkilən “Sonsuz dəhliz” (2014-“Endless Corridor”) filmində isə hadisələrin şahidi olmuş litvalı jurnalist Riçard Lapaitisin faciədən 20 il sonra Azərbaycana gələrək hadisə şahidləri ilə görüşlərində lentə alınmış xatirələri və Ermənistan tərəfindən faciənin təşkilində birbaşa iştirak etmiş şəxslərlə müsahibəsi təşkil edir. Xatırladaq ki, Aleksandras Brokasın çəkdiyi Xocalı qırğınından söz açan bu sənədli film Heydər Əliyev Fondu tərəfindən “Xocalıya ədalət!” təbliğat kampaniyası çərçivəsində hazırlanıb. Sənədli filmdə Xocalıya dair məlum olan yeni faktlara, sənədlərə və vaxtilə çəkilmiş videogörüntülərə, fotomateriallara istinad edilir, qətliam haqqında həqiqətlər təsirli şəkildə tamaşaçıya çatdırılır. Həmin ildə “Düşmən laylası” adlı qısametrajlı film də çəkildi, Xocalı faciəsinin yaşanmış ağrılarını bir daha yada saldı. Altay Yaşarın ssenarisi əsasında çəkilən filmə rejissor Elxan Cəfərov quruluş verdi. Filmdə Xocalı faciəsinə 5 yaşlı qızın gözü ilə baxılıb. Balaca qəhrəmanın sualları və ona veriləcək cavab, filmin əsas süjet xəttini təşkil edir. Baş verən hadisələri dərk etməyən, anasının başına nə gəldiyini bilməyən qəhrəmanımız film boyu suallara cavab axtarır. 2017-ci ildə Xocalı faciəsinin dəhşətlərindən bəhs edən, Amerikalı kinematoqraflar tərəfindən çəkilmiş “Zülmətdən qaçarkən” (Running from the Darkness) sənədli filminin süjet xətti Xocalı soyqırımının canlı şahidləri ilə aparılmış müsahibələr üzərində qurulub. Filmdə ABŞ-ın ştat qanunvericilərinin və tanınmış din xadimlərinin Xocalıda törədilmiş soyqırımını pisləyən açıqlamalarına, tədqiqatçı alim və jurnalist rəylərinə yer verilib. Bu il Xocalı faciəsinin baş verməsindən 30 il keçir. Və bu illər ərzində faciənin baş verdiyi 26 fevral 1992-ci il tarixinə müxtəlif rakurslardan baxılıb və illər keçəcək baş verənlərə olan müraciət davam edəcək. Yenə də sənət nümunələri yaradılacaq - musiqlər bəstələnəcək, rəsmlər çəkiləcək, filmlər ekranlaşdırılacaq… çünki bu, qanla yazılmış bir tarixdir…    

Fevral 25, 2022 2:20

20 Yanvar faciəsindən 32 il ötür…

Qanlı Yanvar hadisələrindən 32 il ötür. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə şəhid qanları ilə Azərbaycan tarixinə şanlı səhifə yazıldı. 20 Yanvar bu tarixin həm kədər, həm də qürur doğuran səhifəsidir.Yanvarın 20-də səhər saatlarından başlayaraq insanlar Şəhidlər xiyabanına gəlir, qəhrəman Vətən övladlarının xatirəsinə hörmət və ehtiramlarını bildirirlər. Vətən uğrunda canından keçmiş oğul və qızlarımızın qəhrəmanlığı unudulmur. Dövlət müstəqilliyimizin bərpası üçün, ilk növbədə, 20 Yanvar şəhidlərinə borcluyuq. Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarından, keçmiş SSRİ rəhbərliyinin qərəzli siyasətindən hiddətlənərək küçə və meydanlara axışan dinc insanlara 1990-cı ilin yanvar günlərində qanlı divan tutuldu. Heç bir xəbərdarlıq edilmədən Bakıya, eləcə də Azərbaycanın bir sıra bölgələrinə yeridilən Sovet ordu hissələri 147 nəfəri amansızcasına qətlə yetirdilər. Hadisələr zamanı 744 nəfər yaralandı, 841 nəfər qanunsuz həbs olundu. Bu qanlı hadisələrin ertəsi günü - yanvarın 21-də ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gələrək imperiya rejiminin respublikamızda həyata keçirdiyi qanlı aksiyasını qətiyyətlə pislədi. Ulu Öndərin bu addımı xalqımıza dayaq və təsəlli oldu. 20 Yanvar faciəsinə dövlət səviyyəsində ilk siyasi-hüquqi qiymət də dahi şəxsiyyət Heydər Əliyev tərəfindən verildi. Şəhidlərin xatirəsi əbədiləşdirildi, 20 Yanvar Ümumxalq Hüzn Günü elan edildi, şəhid ailələrinin, 20 Yanvar hadisələrində əlil olan şəxslərin sosial müdafiəsi gücləndirildi. Bu siyasəti davam etdirən Prezident İlham Əliyev də 20 Yanvar əlilləri və şəhid ailələrinə diqqət və qayğı göstərir. Şəhidlər xiyabanını ziyarət edənlər arasında hər yaşda olan insanları - Vətən müharibəsi qazilərini, hərbçiləri, dövlət təşkilatlarının nümayəndələrini, veteranları, gəncləri, məktəbliləri görmək olar. Bu, xalqın qəhrəman Vətən övladlarının əziz xatirəsinə hörmət və ehtiramının parlaq təzahürüdür.xeber100.com

Yanvar 20, 2022 2:54

Zəfər Günü münasibətilə silsilə tədbirlər keçirilib

Müdafiə nazirinin təsdiq etdiyi plana əsasən Zəfər Günü ilə əlaqədar Müdafiə Nazirliyinin birlik, birləşmə, hərbi hissə, xüsusi təyinatlı təhsil müəssisələri, mərkəzi və qarnizon zabitlər evlərində şəxsi heyətə vətənpərvərlik nümunələrinin təbliği, onların mənəvi-psixoloji və döyüş ruhunun daha da yüksəldilməsi məqsədilə silsilə tədbirlər keçirilib.Müdafiə Nazirliyinin mətbuat xidmətindən Azərtac-a bildirilib ki, şəxsi heyət tərəfindən Fəxri xiyaban və Şəhidlər xiyabanları ziyarət edilib, ulu öndər Heydər Əliyevin, eləcə də Vətən müharibəsi şəhidlərinin məzarları üzərinə güllər düzülərək xatirələri ehtiramla yad edilib, Dövlət Himnimiz ifa olunub.Tədbirlər çərçivəsində hərbi qulluqçular Azərbaycan Bayrağı ilə şəhər küçələrində yürüş edib, Vətən müharibəsinə həsr olunan sənədli filmlər, videoçarxlar, foto və kitab sərgiləri nümayiş etdirilib.Müzəffər Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə rəşadətli Ordumuzun qazandığı şanlı Qələbənin tarixi əhəmiyyəti, qalib Azərbaycan xalqının Qələbədə rolu, döyüş iştirakçılarının igidlik və qəhrəmanlıq nümunələri haqqında tədbirlər zamanı ətraflı söhbətlər aparılıb, şəhidlərimizin xatirələrinin yaddaşlarda əbədi yaşayacağından danışılıb.xeber100.com

Noyabr 8, 2021 8:23

Bakının azad edilməsinin 103-cü ildönümü tamam olur

Sentyabrın 15-də Bakı şəhərinin bolşevik-daşnak qüvvələrindən azad edilməsinin 103-cü ildönümü tamam olur. 1918-ci ildə qazanılmış bu zəfər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin tarixinə mühüm hadisə kimi yazılıb. Qafqaz İslam Ordusunun Bakını bolşevik-daşnak işğalından azad etməsi tarixi-siyasi və mənəvi-psixoloji əsaslara söykənməklə Türkiyə-Azərbaycan qardaşlığının rəmzinə çevrilib. 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurulanda Bakı yadellilərin əlində idi. Osmanlı dövləti iyunun 4-də Batumda imzaladığı müqavilə ilə Azərbaycana yardım etməyi üzərinə götürmüşdü. Cümhuriyyətin müraciəti əsasında Osmanlının hərbi naziri Ənvər paşanın qardaşı Nuru paşanın komandanlığı ilə Qafqaz İslam Ordusu adlandırılan silahlı qüvvə Azərbaycan istiqamətində yola çıxdı.Qafqaz İslam Ordusunun Bakıya yürüşünün qarşısını almaq üçün hərəkətə keçən bolşevik Rusiyası müharibədə Osmanlının müttəfiqi olan Almaniya ilə avqustun 27-də müqavilə imzaladı. Müqaviləyə görə, Almaniya Bakı neftindən alacağı bəlli pay müqabilində Osmanlı qoşunlarının Kür çayını keçməməsi üçün öhdəlik götürdü. Lakin bu oyunlar Qafqaz İslam Ordusunun yürüşünü dayandıra bilmədi. Bakı şəhəri sentyabrın 15-də azad edildi. Sentyabrın 17-də isə Azərbaycan hökuməti Gəncədən Bakıya köçdü. Şəhərin azad edilməsi Bakıya dair iyrənc planları darmadağın etdi.Qeyd edək ki, Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa edəndə də bizi ilk olaraq Türkiyə tanıdı. Bu da qardaşlığın bir nümunəsi oldu. Bakı Türk Şəhidliyi abidəsi isə Qafqaz İslam Ordusu döyüşçülərinin xatirəsinə ehtiramdır.xeber100.com

Sentyabr 15, 2021 10:46

31 mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə bağlı anım tədbiri keçirilib

Niderland Krallığında fəaliyyət göstərən Benilüks Azərbaycanlıları Konqresinin (BAK) Rotterdam şəhərindəki qərargahında 31 mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə bağlı anım tədbiri keçirilib.Azərtac xəbər verir ki, tədbirin əvvəlində bütün şəhidlərimizin və soyqırımı qurbanlarının xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.Benilüks Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Elsevər Məmmədov azərbaycanlılara qarşı aparılmış soyqırımı siyasətinin uzun tarixinə toxunaraq, bu barədə əsl həqiqətin ulu öndər Heydər Əliyevin qətiyyəti sayəsində ictimaiyyətə çatdırıldığını bildirib. Ulu öndərimizin 1998-ci il 26 mart tarixli fərmanından sonra soyqırımı öz hüquqi-siyasi qiymətini aldığını və həmin ildən 31 mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi dövlət səviyyəsində qeyd olunduğunu, soyqırımı qurbanlarının xatirəsini anma tədbirləri keçirildiyini diqqətə çatdırıb. Qeyd edib ki, xalqımıza qarşı dəfələrlə törədilmiş, uzun illər ərzində öz siyasi-hüquqi qiymətini almamış soyqırımı tariximizin qanlı səhifələrindəndir.BAK-ın sədri Elsevər Məmmədov tədbir iştirakçılarına 31 mart - Azərbaycanlıların soyqırımı ilə bağlı Niderland parlamentinə bəyanat ünvanlandığını deyib.Tədbirdə BAK-ın vitse-prezidenti Sima Cəfərova 1918-ci ildə erməni daşnaklarının Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi qətliamdan, erməni daşnaklarının dinc əhaliyə verdiyi amansız işgəncələrdən danışıb.xeber100.com

Mart 29, 2021 1:37

Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunub

Fevralın 26-da Bakı vaxtı ilə saat 17:00-da Azərbaycanın bütün ərazisində Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad olunub.Azərtac xəbər verir ki, həmin anda paytaxtın küçələrində nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti dayandırılıb. Ölkəmizin şəhər və rayonlarında, kənd və qəsəbələrində, xaricdəki diplomatik nümayəndəliklərdə Azərbaycanın dövlət bayraqları endirilib.Azərbaycan paytaxtının minlərlə sakini fevralın 26-da Xətai rayonunda faciə qurbanlarının xatirəsinə ucaldılmış abidəni ziyarət edərək şəhidlərin xatirəsini ehtiramla anıb, abidənin önünə əklillər qoyub, qərənfillər düzüblər. Təhsil müəssisələrində ilk dərslər bu faciəyə həsr olunub. Respublikamızın şəhər və bölgələrində, məscidlərdə, kilsələrdə, sinaqoqlarda və xarici ölkələrdə Xocalı soyqırımı qurbanlarının anım mərasimləri keçirilib.Qeyd edək ki, Xocalı soyqırımı zamanı 613 nəfər öldürülüb, 487 nəfər yaralanıb, 1275 nəfər girov götürülüb. Qətlə yetirilənlərin 63-ü uşaqlar, 106-sı qadınlar, 70-i qocalar olub. Soyqırımı nəticəsində 8 ailə tamamilə məhv edilib, 25 uşaq hər iki valideynini, 130 uşaq isə valideynlərindən birini itirib. Girov götürülənlərdən 150-nin taleyi hələ də məlum deyil.xeber100.com

Fevral 26, 2021 3:10

Xocalı faciəsinin 29-cu ildönümünə həsr olunmuş sərgi açılıb

ABŞ-ın Yuta ştatında Xocalı faciəsinin 29-cu ildönümünə həsr olunmuş sərgi açılıb.Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsindən Azərtac-a verilən məlumata görə, Komitənin dəstəyi və Yuta-Azərbaycan İcmasının nümayəndəsi Faiq Səfərlinin təşkilatçılığı ilə Solt Leyk Siti (Salt Lake City) şəhərinin mərkəzindəki Kapitol binası qarşısında Xocalı faciəsinin 29-cu ildönümü ilə əlaqədar açıq havada sərgi keçirilib.Sərgidə 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə erməni silahlı birləşmələrinin sovet ordusunun 366-cı motoatıcı alayının köməyi ilə Azərbaycanın Xocalı şəhərini işğal edərkən dinc azərbaycanlıları kütləvi şəkildə qətlə yetirməsini əks etdirən məlumatlar və fotoşəkillər nümayiş olunub. Qəddarcasına həyata keçirilən hərbi cinayət zamanı 613 azərbaycanlının (106 qadın, 63 uşaq, 70 qoca) qətlə yetirildiyi, 487 nəfərin yaralandığı, 1275 nəfərin əsir götürüldüyü, onlardan 150 nəfərinin, o cümlədən 68 qadın və 26 uşağın taleyinin bu günədək məlum olmadığı diqqətə çatdırılıb.Sərgi ərazidən keçən yerli sakinlərin diqqətini cəlb edib. Onlar fotoşəkillərə tamaşa edib, Xocalı faciəsi barədə ətraflı məlumat alıblar. Sərgi ilə maraqlananlar arasında Yuta ştatının qubernatoru Spenser Koks da olub. O, soydaşlarımıza bildirib ki, Minnesota ştatının qubernatoru Tim Ceyms Uolzun 26 fevral tarixinin “Azərbaycan Günü” elan edilməsi ilə bağlı bəyannamə imzalamasından xəbərdardır.Sərginin fevralın 26-dək Solt-Leyk-Siti şəhərinin müxtəlif yerlərində nümayiş etdirilməsi nəzərdə tutulur.xeber100.com

Fevral 21, 2021 9:31