Əmir Teymurun parlaq xatirəsinə…

Dünyanın fateh sərkərdəsi Əmir Teymurun həmişə əziz olan parlaq xatirəsinə ithaf etdiyim bu yazıda öncə sərkərdənin uşaqlıq illərinə nəzər salaq. O, 1336-ci ilin 9 aprel tarixində, Mərkəzi Asiyada Keş şəhərinin yaxınlığındakı Hoca-İlqar kəndində dünyaya gəlib. Onun uşaqlıq və gənclik illəri Keş dağlarında keçib. Gənc olarkən Teymur ov etməyi, at yarışlarını, nizə tullamağı və ox atmağı çox sevirdi. O, hələ uşaq olarkən hərbi oyunlara böyük maraq göstərirdi. Tarağayın yanında qulluq edən atəbəylər 10 yaşından etibarən Teymurun tərbiyəsi ilə məşğul olmağa başlayıblar. Onlar Teymura idman oyunlarını və hərb sənətinin sirlərini dərindən öyrədiblər. Teymur çox cəsur və təmkinli insan olub. Ayıq mühakimə yürütmək keyfiyyətinə malik olan Teymur ən çətin anlarda ən düzgün qərarları qəbul etməyi bacarıb. Xasiyyətinin bu xüsusiyyətləri insanları ona cəlb edirdi. Teymur barədə mənbələrdə olan ilk məlumatlar 1361-ci ildən etibarən onun siyasi fəalliyyətə başlaması ilə meydana gəlib. Əmir Teymur 18 Fevral 1405 tarixində, Çinə səfərə gedərkən Otrar'da 69 yaşında öldü. Ölüm səbəbi qulunc idi.Dərhal, Səmərqəndə gətirilərək nəvəsi Xəlil Sultan tərəfindən, daha əvvəl ölmüş olan nəvəsi Məhəmməd Sultanın Ruh Abâd yaxınlarındakı mədrəsəsinə dəfn edildi. Teymur, nəvəsi Məhəmməd Sultanı taxtının varisi kimi görürdü. Ancaq Məhəmməd Sultanın 1404-ci ildə, gözlənilməz şəkildə gənc yaşında ölümünün ardından Teymur bu çox sevdiyi və ardılı olaraq gördüyü nəvəsi üçün Səmərqəndin seçmə bir təpəsində adına yaraşar bir böyük mozeleum inşasını əmr etmiş Məhəmməd Sultan bura dəfn edilmişdi. Mozeleum, abidə məzar, məscidi və mədrəsə strukturlarından meydana gəlirdi. Teymur da ölümünün ardından çox sevdiyi nəvəsinin yanına dəfn edildi. O zamandan sonra Gur Əmr, bütün Teymur xanədanın birlikdə yatdığı abidə məzar vəziyyətinə gətirildi. Teymurun ölümündən sonra oğlu Şahruh, digər oğlu Miranşah və nəvəsi Uluqbəy bura dəfn edildi. Gur Emir Mavzoleyi yeddi hissədən ibarət idi: Sağda müsəlmanların dua etdiyi hanaka, solda mədrəsə və mərkəzdə mosoleum, iki tərəfində abidəsi tamamlayan iki minarə. Mədrəsə və hanaka günümüzə çata bilməmişdir. Abidənin yüksək qübbəsinin altında üç sıra halında yan-yana yatan on qədər mərmər məzar daşı olmaqla birlikdə Yalnız Teymurun mezartaşı qara rəngdə nephritis daşıdır ancaq bura simvolik məzardır. Gerçək məzar bu salonun altındakı salonda var və ziyarətə açıq değildir.Teymurun bədəni, daş lahdinin içində yatmaqdadır. İslam ənənəsi ilə başı Məkkədəki Kəbəyə istiqamətlidir. Orta Asiya ənənəsində müqəddəs ölülərin məzarlarına qoyulan at quyruğunun burada da olduğu mozelenin təmiri əsnasında ortaya çıxarılmışdır.). Atabəylər ocağından od almısan, Şəmsəddin tək Turanımda ucalmısan, Tarix deyə bilməz sənə, qocalmısan, Əmir Teymur, əbədiyyən gənc qalmısan, Alqış olsun yürüşünə səfərinə, Türk dünyamı yaşatdığın zəfərinə! Ulu Əmir! Turan yolun, yolumuzdu, Vuran qolun qolumuzdu, Türk imanın İslam, Quran yolumuzdu. Alqış olsun yürüşünə səfərinə, Türk dünyamı yaşatdığın zəfərinə! Sən Babəkin, Eldənizin davamçısı, Sən Allahın şər üstündə öz qamçısı, Sən İblisə qarşı türkün yardımçısı, Alqış olsun yürüşünə səfərinə, Türk dünyamı yaşatdığın zəfərinə! Əbədidir bu açdığın yolun sənin, Oğuz, səlcuq, karluk, qıpçaq qolun sənin, Sevər səni Ata, Ana - dolun sənin, Alqış olsun yürüşünə səfərinə, Türk dünyamı yaşatdığın zəfərinə!

Minlərlə türk Ağılçı, bir erməni Nalçı…

Türkiyədə ermənilərin aztirajlı, ancaq tanınmış bir qəzeti var -“Aqos”. Xatırlayırsınızsa, baş redaktoru Hrant Dinki bir neçə il öncə küçədə öldürdülər və bu hadisəni Türkiyədə əməlli başlı ermənilərin təbliğat kampaniyasına çevirdilər. “Həpimiz erməniyik!” deyənlərin bağırtılarını yəqin ki, xatırlamış olardınız. Həmin qəzetin keçmiş yazarı, hazırda türklərin “Yeni Şafak” qəzetinin yazarı olan Aris Nalçı 10 gün öncə “T24″ adlı saytda Dağlıq Qarabağa səyahətindən yazıb. Dağlıq Qarabağı müstəqil Cumhuruyyət adlandırıb, orada ermənilərin Kobanidə olduğu kimi öz evlərinin təhlükəsizliyini qoruduğunu anlatmağa çalışıb. Türkiyə Cümhuriyyətinin vətəndaşının separatçı bir bölgəni və Azərbaycan ərazisinin ayrılmaz parçasını müstəqil bir cümhuriyyət kimi tanıması, Azərbaycan dövlətinin icazəsi olmadan bir bölgəyə səyahət etməsi özlüyündə rəsmi Türkiyənin münasibət bildirməsini zəruri edən bir faktdır və bu faktın izahatı tələb ediləcəkdir. Çünki burada söhbət ayrıca bir ermənidən deyil, Azərbaycan əleyhinə fəaliyyət göstərən və onun qanunvericiliyini pozan Türkiyə Cümhuriyyətinin erməni əsilli vətəndaşından gedir. Maraq doğuran digər məsələ isə Kobani ilə Dağlıq Qarabağın müqayisəsindən gedir. Guya hər ikisində adamlar öz evlərini qoruyurlar və onların hər ikisinin bu mübarizəsini haqlı sayır. Maraqlıdır ki, həm Kobanidə, həm də Dağlıq Qarabağda mülki əhali deyilən bir anlayış demək olar ki, ciddi qəbul olunmur. Hər ikisində də terrorçular söz sahibidirlər. Kobanidəki əhalinin əksəriyyəti Türkiyənin sərhəd bölgələrinə sığınıb, Dağlıq Qarabağın mülki əhalisi isə statistikaya görə 60 min azərbaycanlı erməni vəhşiliyindən qurtularaq Azərbaycanın digər rayonlarına məskunlaşıb, 100 minə yaxın erməni əhalisinin çoxu isə iqtisadi vəziyyətin ağırlığına görə ya xarici ölkələrə gedib, ya da Ermənistanın siyasi və iqtisadi sferasında aparıcı mövqeləri işğal edərək orada məskunlaşıb. Hər dəfə məgər Ermənistanda Dağlıq Qarabağ klanının ölkə siyasətini və iqtisadiyyatını işğal etməsi barədə ittihamların səsləndiyini duymuruqmu? Əlbəttə, Dağlıq Qarabağda az sayda mülki əhali var, bunların da yaşamı məhz terrorçulara xidmət sferası ilə bağlıdır. Ona görə də Kobanidə İŞİD terrorçu qrupu kürd terrorçu qrupu ilə üz-üzə gəlib, Dağlıq Qarabağda isə erməni terrorçiları ilə Azərbaycan dövlətinin ordusu üz-üzədir. Bu necə müstəqil respublikadır ki, heç Ermənistanın özü cəsarət edib, onu rəsmən tanımır? Ona görə də, hər iki misalda müqayisəni aparanda, bunu guya məsum insanların öz təhlükəsizliyini qoruması kimi təqdim etmək, əslində terrora və terrorçulara haqq qazandırmaq niyyətindən irəli gəlir. Burada ən düşündürücü və üzücü məsələ budur ki, bir erməni Nalçı, minlərlə türk Ağılçıya öz yalanını oxutmağa cəsarət edə bilir....  

Türkçülük mefkuresi…

Iİ YAZI 19.Yüzyılın ikinci yarısında, Kafkas Şeyhülislamı Salyanlı Şeyh Ahmet, Göktürkler hakkında çeşitli araştırmalar yapmış ve bu konuda bir makale bile yazmıştır. Yüksek seviyeli bir din adamının, Milli kimlik çalışması yapması ve dolayısı ile milliyetçi bir şeyhülislam olabileceğini bu gün bile düşünemezsiniz. Aynı zamanda bu zatı muhteremin yetiştirmesi olan Ali Bey Hüseyinzade, diğer bir adıyla Ali Turan'dır ki Ziya Gökaplerin "HOCAM" diye övünçle bahsettiği bu kişi de Azerbaycan Türklüğünün 20. Yüzyıl aydınlarındandır. 1894 Yılında Azerbaycan'dan İstanbul'a Tıp eğitimi için geldiğinde, Türkçülük fikirleriyle dolu dolu gelmiş ve İstanbul'da talebeler arasında bu fikirlerini yaymıştır. Balkanlardaki milliyetçilik akımlarının Ruslar tarafından Osmanlıyı çökertmek amacıyla desteklenmesi karşısında özellikle Balkan Türklerinde güçlü bir zemin bulmuştur. İşte o dönemlerde Selanik'te olan Enver Paşa da Mustafa Kemal de ve daha nice subay okullarında olan gençler de Ali Bey Hüseyinzade'nin Türkçülük fikrinden bir şekilde etkilenmişlerdir. Hatta, Osmanlı'da Türkçülük fikrinin doğması Osmanlıyı etnik olarak parçalamak amacıyla değil, özellikle Balkanlarda etnik milliyetçilik tarafından kan kaybetmekte olan Osmanlıyı savunma amaçlı bir savunma maksatlı girişimdir. Ayrıca Azerbaycan Coğrafyasında yaşamakta olan Türklerin milli kimlik bilinci tüm diğer bölgelerden önce olmuştur. Çarlık Rusyasında "üçüncü sınıf" vatandaşlığa karşı verilen mücadelede Türk adıyla kendisini ifade edenlerin de öncelikli olarak Azerbaycan Türkleri olduğunu görmekteyiz. Diğer boylar boy adları ile kendilerini ifade ederken, örneğin; Kazak, Tatar, Özbek, Türkmen, Kırgız vs., Azerbaycan Türkleri kendilerini Türk olarak ifade etmektedirler. Hatta ilk olarak kimliklerine Türk adını yazdıranların da Azerbaycan Türkleri olduğunu unutmamak gerekir. Türkçülüğün babası olarak İsmail Gaspralı'nın bilinmesini saygı ile yad ederken, O'nun medyatik kişiliği ve tüm Türk dünyası ile ilişkilerinin güçlü olmasından olduğu kanaatindeyim. Tabiidir ki Çarlık Rusyasının bir parçası olarak, Azerbaycan'da yaygınlaşmış olan Türkçülük fikrini Balkanlar üzerinden Osmanlıya taşıyanların başında İsmail Gaspralı gelmektedir. Türk hikayelerinin başlangıcı diyebileceğimiz Dede Korkut hikayelerinin doğduğu coğrafyanın da Azerbaycan olduğunu düşünecek olursak, bu toprakların Türk kültürünün derinliklerini özünde barındırdığını da söylemek sanırım gerçeklerden uzak olmayacaktır. Tüm bu yukarıda saydıklarıma dayanarak; Türk kimliği ve Türkçülük düşüncesinin çıkış noktası ve mayalanması Azerbaycan Coğrafyasında olmuş, Kırım üzerinden de Balkanlara sirayet etmiştir desek abartmış olmayız. böylelikle, Osmanlının yıkılışına amil olan Türkçülük değil, tam tersine Osmanlının dağılma sürecini gören Türkçü düşüncelerin çabalarının sonucunda, parçalanan ve dağılan bir imparatorluğun yerinde milli bir kimliğe dayalı, Türk kimliği üzerinde bir cumhuriyet yükseltenler de Balkanlarda yaşamış oldukları faciaların içinde mayalanmış Türkçülerdir. Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Cumhuriyetini milli kimlik üzerine kurması yine Azerbaycan merkezli Aydınlardan Ahmet Ağaoğlu ve Ali Bey Hüseyinzade'nin kuramcılığından istifade etmiştir. Bu iki fikir adamının da hem Azerbaycan'ın kuruluşunda, hem de Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda çok değerli katkıları vardır. Bunun en bariz örneği de Türkiye cumhuriyetinin ilk on yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün danışmanlığını yapan Ali Bey Hüseyinzade mütevazi, aynı zamanda iyi bir akademisyendi. Şunu da belirtmeden geçmeyeyim; Ali Bey Hüseyinzade, Türk Ocaklarının kurucularının başında gelenlerdendi. Dolayısı ile Türkiye Cumhuriyetinin "TÜRK" kimliği üzerine kurulmasında ve Anadolu Türklüğünün milli kimlik bilinçlenmesinde Azerbaycan aydınlarının çok önemli katkıları olduğunu söyleyebiliriz. Bunu cumhuriyet tarihindeki kaynaklarda da görmek mümkündür.    

TÜRKÇÜLÜK MEFKURESİNDE AZERBAYCAN’IN YERİ VE ÖNEMİ

I YAZI Türklerin tarihteki milletleşme sürecinin değerli dil bilimci Profesör Firudin Ağasıoğlu (Celilov)nun Urmu Teorisinde ifadesini bulan MÖ. 2500 yıllarında Hazar Denizinden başlayan, Mezopotamya'yı kapsayan ve Doğu Anadolu Bölgesinin bir kısmını da içine alarak Kut Eli devletinin oluşumu ile başladığını söylemek gerek. Aynı zamanda bu teori biz Türk milleti için de büyük önem arz etmektedir. Söz konusu coğrafyanın bu gün Azerbaycan diye adlandırıldığını da sanırım söylemeye gerek yoktur. Bu tezin dikkate alınması gerektiğini ve de Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya ilk kez gelmediğini, tam tersine daha önce bu coğrafyada yaşamaktayken çeşitli sebeplerle Orta Asya'ya gitmiş olduklarını, Bin yıllarında tekrar geriye dönüş olduğunu ifade etmektedir. Daha sonrasında yine 17.Yüzyılda adı konulmamış bir Türkçülük Hareketinin başlangıcı diyebileceğimiz Nadir Şah Avşari'den bahsedebiliriz. O da Yine Azerbaycan Türklüğünün, tarihte bir çok ilkleri yapmış önemli bir devlet adamıdır. Göktürklerden sonra ilk kez Azerbaycan topraklarından Mugan'da bir kurultay yaparak şahlığını ilan etmiştir. Aynı kurultayda Türk milletini ayrıştırmanın önünün kesmek için İslam inancının mezhepler konusundaki ayrılıklarından kurtulmak gerektiğini Osmanlı İmparatorluğuna elçiler yollayarak, "Din alimlerinin bir araya gelerek, İslam inancını ortak bir noktaya getirmek gerektiğinin" altını çizmiştir. Ayrıca; Nadir Şah Avşari, Türklüğün birbirini kırmasının önünü birçok yerde kesmekle kalmamış, Rusya'nın Orta Asya bozkırlarına inmesinin önünü kesmek için Kazakistan'a sefer düzenlemesi de, İngilizlerin Hindistan'ı sömürgeleştirmesini engellemek için Hindistan seferi de bilinçli yapılmış bir hareketti ki Hindistan'da hakim güçler yine Türk olan Babür Şah soyundandı. Nadir Şah hayatta olduğu sürece söz konusu topraklara ne Ruslar ne de İngilizler girememiştir. Hatta, Osmanlı İmparatorluğunun düşüşe geçtiği zamanlar olmasına rağmen ki, Nadir Şah'ın en güçlü zamanlarıdır asla Osmanlıya karşı savaşa girişmemiştir. Sadece kendi topraklarına karşı Osmanlı Paşasının saldırması ve Bağdat'ı işgal etmesi karşısında, Bağdat'a yürümüş ve Bağdat'ı aldıktan sonra daha ileriye gitmemiştir.

21 yüzyılın eşiğinde dünyanın 25 yıllık utancı

Yıl 1992,  25 Şubatı 26 Şubata bağlayan gece ve o güne kadar dünyanın habersiz olduğu bir şehirde, insanlığın ayaklar altına alındığı bir gece yaşanmaktaydı. Bu şehir bir faciayla tarihe düşerken, bir milletin soysuzluğunu dünyaya haykırarak, adeta tarihin tekerrürünün de ispatıydı.   Yaşlı, kadın, çocuk denilmeksizin tüm şehir sakinlerinin kurbanlık koyun gibi boğazlandığı, ölümün kurtuluş olarak görülebileceği bir vahşetin yaşandığı, vicdan sahibi her insanın ruhunda derin izler bırakacağı muhakkaktır. 21.Yüzyılın eşiğinde Hocalı denilen küçük bir şehirde insanın havsalasının almayacağı bir kıyım yaşanmıştı. Şehir tüm yaşayanları ile birlikte yok edilmişti. Artık Hocalı diye bir şehir yeryüzünden silinmişti. Yüz yıl önce yine o coğrafyada ortaya çıkan Taşnak-Ermeni vandalizmi, önce Anadolu'da, sonrasında ise Azerbaycan'ın tamamında kan ve vahşetin en akıl almaz yöntemlerini kullanarak nefret ve kin kusmuştu. Yine aynı emellerini yaklaşık üç kuşak sonra Azerbaycan'ın kadim yurt yerlerinden olan Karabağ'da- Hocalı'da hayata geçirmişti. Çocukluğumda bu tür yaşanmışları anlatan yaşlılarımızdan dinlediğim zamanlar olmuştu ve onların anlatımlarını abartılı bulur ve insanın insana bunları yapamayacağını düşünürdüm. Oysa, bu gün bunların canlı şahitlerine dönüşmüştük. İnsanı  yaşlı ve ya kadın hatta çocukta olsa rehin alabilirsiniz, esir edebilirsiniz, eziyet edebilirsiniz hatta  öldürebilirsiniz ancak; onu onursuzlaştıramazsınız. İnsani değerleriyle oynayamazsınız. Şayet bunu yaparsanız, insanlık suçu işlemiş olursunuz ki bunun hiçbir haklı gerekçesi olamaz. Uluslararası mahkemelerde yargılanması ve hüküm giymesi gerekir. Ne yazık ki Taşnak Ermenileri bu suçları fazlasıyla işlediler. Rehin aldıkları sivilleri toplu olarak katlettiler, derisini soymaktan tutun, gözlerini çıkarmak, kulağını kesmek, kadınların göğsünü kesmek, tecavüz etmek, daha burada ifade edemediğim, insanı onursuzlaştıracak bir çok şeyi çocuklarının gözleri önünde yaptılar. Vandalizm öylesine had safhaya çıkmıştı ki, öldürdükleri insanları bir yere toplayıp, yakarak yok etmek için "GAFLAN" diye bir örgüt bile kurmuşlardı. Bunu yapmaktaki maksatları ise, geçmiş yüzyılda yaptıkları katliamları toplu mezarlara doldurup kapattıkları için bu gün tesadüfen ortaya çıkmakta ve o gün yaptıklarından ötürü cevabını verememekteler. Bu gün yaptıkları vahşetin izlerini tamamen ortadan kaldırmak için cesetlerin yakılması en temiz işti. Bu durum yanılmıyorsam, Fredrigue Lengaingne adlı Fransız bir gazetecinin o günlerde kaleme almış olduğu haber yazısında şöyle ifade bulmuştu: "Karabağ'da Ermeni birlikleri ile birlikte  savaş alanını görüntülemekteydim. Ermeni askerlerinden Gaflan adlı bir yapı oluşturulmuştu. Bu grubun görevi,  işgal edilen bölgede öldürülmüş olanların bir yere kümelenip yakılmasını sağlamaktı. Bir ara ölenlerin toplandığını ve toplanan ölülerin üzerine gaz döküp yakıldığına şahit oldum. Son anda 9-10 yaşlarında bir kız çocuğunu getirdiler, henüz ölmemişti, onu da yakılan ateşin üzerine attılar ve o kızın çığlıklarını duyar gibi oldum. Bu gün bile o çığlıklar kulaklarımdan gitmedi..."Yukarıda sözünü ettiğim haber mahiyetli ve yayınlanmış böyle bir delil varken, ortada 4500 kişiye yakın kayıp var. Nasıl oluyor da  Hocalı Soykırımı 613 kişinin öldürülmesi ile sınırlandırılıyor? "Şayet elimize gelen öldürülmüş ceset sayısı bu kadardır ancak, 25 yıldır hakkında haber alamadığımız sivil insan sayısı 5000  kadardır", denilmesi daha doğru olmaz mıydı? her açıklamada söz konusu Gaflan örgütünden neden bahsedilmez, bunu anlamak mümkün değil...Sözlerimi çokta uzatmak istemiyorum, 26 Şubata doğan Güneş balçıkla sıvanmaya çalışmaktadır. İnsanlığın utancı olarak, insanlığı onursuzlaştıranların zafer diye nitelediği bir anlayışın hakim olduğu dünyaya sesleniyorum, Hocalı'da dökülen masum insanların kanı tüm insanlığın ellerine bulaşmıştır, bu kanın temizlenmesi için HOCALI'YA ADALET kampanyası çerçevesinde insanlığı samimiyete ve göreve davet ediyorum. Tüm katledilen Hocalı sakinlerinin ruhları şad, bir milyon göçkün sivillerin geçte olsa yurtları azat olsun...  

Bu vebal bizim…

Malumunuz, Türkiye referanduma gidiyor."Rejim değişikliği"  tartışmaları, "çift başlı yönetim olmaz" anlayışı kavramları arasında sıkışan siyasi ortam, birde Cumhurbaşkanının on günde meclisten geçen anayasa değişikliği paketini hala onaylamamış ve Resmi Gazete'de yayınlanmamış olması ile iyice çıkmaza girmiş görünüyor.Acaba ince bir tarih hesabı mı yapılıyor yoksa resmi olmayan anket sonuçlarında "Hayır"cıların çoğunluğu görüldüğü için yeni bir strateji mi belirlenmeye çalışılıyor hep birlikte göreceğiz.Terör gruplarının istilası altındaki ülkede birde ekonomik kriz sinyalleri baş göstermiş, Uluslararası Finans Kuruluşları ülkede yatırım yapmanın artık daha riskli olduğunu gösterir raporlarını yayınlamış, dış siyasette uygulanan politikaların bir bir çöktüğü anlaşılmış, neredeyse kavgalı olunmayan hiç bir ülke kalmamış bu kaos ortamında Olağan Üstü Hal Kapsamı'nda gidilen, ülkenin geleceğinin şekilleneceği seçimde milletin çoğu halen neden "Hayır" ya da neden "Evet" dediğinin farkında bile değil! Bırakın siyasi partilerin elle tutulur bir seçim propagandası yapmasını, her şey oldu bittiye getirilmek isteniyormuşçasına bir tutum sergileniyor.Halk, kaderinin çizileceği günü beklerken, Tv lerde sabah kuşağı kadın programlarıyla, öğlen kuşağı pembe dizilerle, akşam yayınlanan magazin haberleriyle ve geçim derdiyle yıllardır olduğu gibi hem uyuşturuluyor hem de havuz medyasının çoğunluğunda olduğu gibi gazete ve TV kanallarında neden seçim yapması gerektiği yerine, seçimini yaptıktan sonra nelerin değişebileceğine doğru ikna için bir algı politikası içinde düşünmemeye sevk edilir olmuş.Yazık ki yapılacak bir anayasa değişikliği ile ülkenin kaderi, tüm yetkileri elinde tutabilecek, kendisini yargılayacak mahkeme üyelerinin salt çoğunluğunu kendisinin seçeceği, mecliste milleti temsil edeceği söylenen 600 kukla vekilin  400 ünün onayıyla yargılanabileceği fakat aynı meclisi isterse Cumhurbaşkanın feshedebileceği gerçeğini ısrarla göstermeyenlere ve ısrarla görmek istemeyenlere sesleniyorum.Bu millet nice zorluklara göğüs germiş, şanlı tarihi boyunca sayısız savaşlardan mücadelelerden hakkı ile galip gelmiş, aç kalmış susuz kalmış yine de bağımsızlığından ve özgürlüğünden asla taviz vermemiştir, yine vermeyecektir.İster dış güçler olsun, ister tüm güçleri ellerinde saltanat sürmek için toplamak isteyenler olsun, bu millete söyleyeceğiniz yalanlar, oynadığınız oyunlar elbet yakanıza yapışacaktır.Elinizi vicdanınıza koyun ve tüm gerçekleri halka anlatın, anlatabildiğiniz kadar çok kişiye anlatın ki sizde bu vebalin altında kalmayasınız.    

Həqiqətlə odla davranan kimi davranılmalıdır

Bizim cəmiyyətdə insanların əhəmiyyətli hissəsi yetişdiyi mühitin inanclarının daşıyıcılarıdır. Yəni ataların dinini yaşatmağa daha çox meyllidirlər. Halbuki Qurani-Kərimin çoxsaylı tərcümələri, dini-fəlsəfi məzmunda ədəbiyyatların həm müəllif, həm də tərcümə əsərləri olaraq geniş yayılması imkan yaradır ki, düşünərək, araşdıraraq İslam dininin mahiyyətini həmvətənlərimiz daha doğru dərk etsinlər. Bununla belə, inanclar məsələsində hər kəsin özünü haqlı sayaraq başqalarına hücum etməsi, əslində bir çoxlarını bu mahiyyətdən uzaqlaşdırmış olur. Unutmayaq ki, tarixdə bunun ən maraqlı nümunələri var. Hz. Əlini öldürən şəxs əvvəllər onun tərəfdarı olmuş bir xarici (xəvaric) idi və o, həm Hz. Əlini, həm də Müaviyəni dindən çıxmış hesab edirdi. Maraqlıdır ki, o özü də namaz qılan, oruc tutan bir müsəlman idi və öz ideyasına səmimi inanmışdı. Cizgiləri o qədər aşmışdı ki, Hz. Əli kimi nəhəng İslam fədaisinin müsəlmanlığına şübhə ilə yanaşırdı və onu qətlə yetirəcək qədər bağışlanmaz bir akta imza atdı. Buyurun, bizdə də əslində buna bənzər bir proses baş verir. Hər gün bir qibləyə yönələn, kiçik fərqlərlə bir-birindən yadlaşan minlərlə, milyonlarla insan bir-birinə qarşı amansız bir nifrət duyğusu daşımaqdadır. Təsəvvür edin ki, Hz. Ömərin ədaləti haqqında təsəvvürü olmayan bir kimsədə uşaqlıqdan hansı nifrət duyğusu formalaşa bilərdi? Eləcə də Səfəvilərdən başlayaraq Peyğəmbərin xanımına atılan böhtanlar, sahabələrə qarşı mənasız nifrət içimizdə yer almışdı. Ədalət şəhidi Ömər ibn Əbdüləzizə qədərki Əməvilər dövründə Əli və övladlarının lənətlənməsi də başqa bir nifrət nümunəsi idi. Ona görə də bu gün Azərbaycanda din siyasətində əsas vəzifə yalnız və yalnız dinin siyasətdən ayrı, hər bir insanın daxili inanc məsələsi olaraq təhlükəsiz məsafədə tutulmasıdır. Müdriklərin bir sözünü xatırlatmaq bəlkə də yerində olar: "Həqiqətlə odla davranan kimi davranılmalıdır: yaxınlaşsan yanarsan, uzaqlaşsan donarsan". İslamın da bir Haqq dini olaraq modern cəmiyyətə tətbiqində bənzər yanaşma tələb olunur. İstər şiə olsun, istər sünni, istər kürd olsun, istər türk, talış, ləzgi, istər iqtidar olsun, istər müxalifət - qiymətləndirməmdə bir meyar var: adamın problemə, prosesə baxışı ədalətlidir, yoxsa yox? Çevrəmdə çox sayda şiə inancını daşıyan dostlarım var. Ona görə dostlarım deyirəm ki, onlar heç zaman Peyğəmbərimizin qadınına namussuz demirlər, Peyğəmbərimizin, Hz. Əlinin ən yaxın silah dostlarına - Hz. Əbu Bəkirə, Hz. Ömərə, Hz. Osmana lənət oxumurlar, Peyğəmbərimizlə Hz. Əlini bərabərləşdirmirlər, sadəcə Əli və ailəsinə - Əhli-Beytə özəl bir sevgi duyurlar. Yəni İslamı lənət üzərində köklənmiş bir din olaraq görmürlər və tarixi tarixçilərə, mübahisə mövzularını isə Allaha buraxırlar. Bu insanlara hansı şəkildə mənfi duyğular bəsləmək olar? Demək ki, sağlam düşüncə sahibi olan insanların uzlaşmasında heç bir problem yox. Sadəcə, adam bir dövlətin ideologiyasını özü üçün əqidə məsələsinə çevirib ətrafa nifrət və lənət aşılayırsa, o zaman qarşı tərəfin də müqaviməti ilə üz-üzə qalır. Bu dövlətin İran və yaxud Səudiyyə Ərəbistanı olması nə fərq edər ki... İndi bizi Türkiyəçilikdə suçlayanlar, sadəcə, tarixi və insani minnətdarlıq duyğusu daşımayan adamlardır. Allah bizə Azərbaycan vətəndaşlığı nəsib etmiş və bizlər bu dövlətin adını ucaltmaq üçün mükəlləfik. Ancaq bu dövlətin qurulmasına görə biz milli qəhrəmanımız Nuru Paşanın öndərliyində vətənimizə gəlmiş Türk Əsgərinin rəşadətinə və şəhadətinə borclu olduğumuzu unutmuruq və buna görə ən çətin durumda üzümüzü çevirə biləcəyimiz yerə bir minnətdarlıq duyğusu daşıyırıq. Digər tərəfdən, nurçuluqda, vəhabilikdə, sələfilikdə ittiham edənlər həqiqətən bilgisiz və cahil adamlardır. Bunları bir-birinə necə qatıb hamıya yarlıq asırlar? Onlar heç bu görüşlərin də mahiyyətini anlamış deyillər. Çünki dində təriqət və məzhəb qəlibi içinə girmək, özünü bu qəbildən olan adlarla tanıtmaq doğru yanaşma deyil, əslində bunu edənlər İslam okeanı içində üzməyə cəsarət edə bilməyib, öz vizyonunu böyüdə bilməyib, təhlükəsiz, dar bir gölə çəkilərək məhdud bir məkanda üzərək özlərini kiçildənlərdir. İslamı, Allahın kitabı ilə Hz. Məhəmmədin (s.ə.s.) həyatını sistemli araşdıraraq, öyrənərək dərk edən səmimi və gerçək müsəlmanlar bu cür davranmazlar. Bütün bunlardan sonra bir daha dönüb İslam tarixinə baxın. O qədər mənasız təfriqələr, müzakirələr, mübahisələr görəcəksiniz ki, bunun içindən axtardığınız İslamı tapa bilməyəcəksiniz. Sözümün tamamında müasir ilahiyyatçı alimlərdən birinin sözünü xatırlatmaq istərdim: çox sayda dürüst insanları dindən uzaqlaşdıran məhz dindarların hərəkətləridir.

ABŞ demokratiya tələb edirsə…

Avropa məkanında hazırda hər kəsi düşündürən əsas məsələ ayrı-ayrı ölkələrdəki sabitlik faktorudur və bu baxımdan Azərbaycan daha cəlbedici ölkə kimi qəbul olunur. Həm də enerji layihələrində daha yaxşı alternativlər tapmaq ideyaları o qədər də uğur qazanmadı və Azərbaycanla əməkdaşlığın əhəmiyyəti artmış oldu. Sadəcə, bu qurumun Azərbaycanın əsas problemi olan Dağlıq Qarabağ məsələsinə dəqiq və aydın münasibətinin olmaması əlaqələrin dərinləşmə ehtimalını xeyli azaldır. Bütün hallarda münasibətlərin inkişafı hər iki tərəfin faydasınadır və hər iki tərəf də bunun fərqindədir. Avropa İttifaqının maraqları Azərbaycanda referendum və ya seçki məsələlərinə indeksli deyil. Avropa Birliyini hazırda narahat edən məsələ enerji təchizatında Rusiyadan asılılıqdan necə qurtumaqdır. Bu baxımdan da həmin rəyin münasibətlərin məcrasını dəyişəcək qədər təsirli olacağını düşünmürəm. Bir müddət əvvəl ABŞ-da Azərbaycanla bağlı dinləmələr keçirildi. Belə müzakirələrlə bağlı həm iqtidar, həm də müxalifət təmsilçilərinin fərqli mövqeyi var. ABŞ Azərbaycanla bağlı illərdir ki, dinləmələr keçirilir. Ancaq hələ də ABŞ-ın Azərbaycan kimi ölkələri normal dinlədiyinin şahidi olmamışam. Bu cür dinləmələr, hansısa maraqların təmin olunması üçün bir manevr kimi düşünülür. Ancaq Azərbaycan tərəfinin ABŞ-ın maraqları ilə bağlı əslində maksimumları və minimumları bəllidir. Əgər bu cür dinləmələrdə ABŞ Azərbaycandan demokratiya tələb edirsə, bunun açılışı verilməlidir ki, bu, Liviyaya, Misirə, İraqa və ya Suriyaya vəd olunan demokratiyaların hansındandır? Ona görə də nə Azərbaycan iqtidarı, nə də müxalifəti o qədər sadəlövh deyil ki, bu cür dinləmələrin nəticəvi hissəsinə ciddi yanaşsın. Azərbaycanda bu cür dinləmələrə deyil, onun arxasında duran korporativ maraqlara diqqət yetirilir və bunun üzərində baş sındırılır. Ümumilikdə isə, ABŞ-ın prinsipsiz xarici siyasəti indiki məqamda Azərbaycanın faydasına ola biləcək qərarların qəbuluna ümid vəd etmir. Azərbaycan və digər sovet şinelindən çıxmış ölkələr haçan Rusiyadan uzaqlaşmışdı ki, indi də yaxınlaşsın? Biz Rusiyanın hüquq qanunlarının təsiri altında olmasaq da, cazibə qanunundan kənarda qala bilməmişik. Ukrayna da, Orta Asiya da, Qafqaz ölkələri də belədir. Burada əsas səbəb ABŞ-ın bölgə ilə bağlı siyasətinin qeyri-müəyyənliyidir. Rusiya ilə yaxınlaşmamız dünyanın siyasət okeanında baş verən fırtınalarla əlaqəlidir, bizim kimi kiçik gəmilərdə üzən dövlətlər, hansısa ”Titanik"lərin yaxınlığında fırtınanın keçməsini gözləmək məcburiyyətindədir. Rusiyanın kobud üslubu var, ancaq yaxşı və ya pis xarakterini açıq ortaya qoyan ölkədir, yəni nə istədiyini və nə verə biləcəyini aydınlaşdırmaq çətin deyil. ABŞ isə artıq dostluğu ilə düşmənçiliyi bəlli olmayan bir nəhəngə çevrilib. Türkiyə kimi ən yaxın müttəfiqini Suriyada Rusiya ilə birgə hərbi iməcilik keçirməyə vadar edən bir ölkənin Azərbaycana hansı sürprizlər hazırlayacağı təqribən aydın olur. Liviya, Suriya, İraq göz önündədir, o zaman Azərbaycanın öz qonşuları ilə sabit münasibətlər qurmaqdan başqa yolu qalırmı? Bununla belə, ABŞ-la da, Avropa Birliyi ilə də qırıcı üslubdan uzaq durmalıyıq. Çünki bu fırtınada bir təhlükə yaranarsa, heç Rusiyanın xilasediciləri də köməyimizə gəlməyəcək.      

Vətən torpağı BMT-nin təsdiq etdiyi ərazilərlə məhdudlaşmır

Biz xalq olaraq erməni ilə düşmənik, torpağımızı işğal etdiyinə görə, Qərbi Azərbaycanda, Xocalıda və Qarabağda soyqırım, etnik təmizləmə gerçəkləşdirdiyinə görə, əhalimizi qaçqın, məcburi köçkün durumuna saldığına görə! Biz dövlət olaraq da Ermənistanla düşmənik, yenə də eyni motivlərə görə! Ona görə də güclü ordu quraraq düşməni torpaqlarımızdan çıxarmaq məqsədilə ən amansız şəkildə Ermənistan ordusunun əsgərlərini və onlara qoşulmuş muzdlu qüvvələri məhv etməyə hazır olmalıyıq. Xalq olaraq Milli Ordumuzun dəstəklənməsi və güclənməsi üçün hər birimiz üzərimizə düşən borcu yerinə yetirməliyik. Lakin bu praktik addımlarla yanaşı, biz "düşmən olmaq"la "nifrət etmək" arasında məsafəni bir daha dəqiqləşdirməliyik. Xalq olaraq, dövlət olaraq düşmənçilikdən o tərəfə cılız nifrət psixologiyasını özümüzə aşılamaqla dünya düzənində mövcudluğumuzu şübhə altına almış olacağıq. Hətta o zaman dini kimliyimizə aid olan "Sizinlə savaşanlarla savaşın!" tələbini də gözardı etməyə vara biləcəyimiz də unudulmamalıdır. Bizimlə savaşmayanlara, əl uzadanlara qarşı necə, nifrət duyğularımızdan çıxış edərək düşmənçiliyi davam etdirməyi nə ilə əsaslandıracağıq? O zaman başqa suallar da ard-arda düzüləcəkdir: Hansı rusa nifrət edək? Hansı farsa nifrət edək? Hansı gürcüyə nifrət edək? Deyəcəklər ki, onlar bizim hansısa torpaqlarımızı işğal etməyiblər, ermənilərlə onları eyniləşdirmək olmaz! Məgər tarix şüurumuzda yer almır ki, Dərbəndi ruslar, Güney Azərbaycanı farslar, Borçalını gürcülər bizim əlimizdən alıblar? Dünən, bu gün, fərqi nədir, Vətən torpağı BMT-nin təsdiq etdiyi ərazilərlə məhdudlaşmır ki? İrəvan, Zəngəzur, Dağlıq Qarabağ bizim göz yaddaşımızda qalanlardır, bəs tarix yaddaşımızda qalan Güney Azərbaycanın, Borçalının, Dərbəndin dəyəri məgər İrəvan, Zəngəzur, Dağlıq Qarabağdan, Kəlbəcərdən, Laçından, Ağdamdan və başqa bölgələrimizin dəyərindən aşağıdır? Bütöv bir xalqa nifrət duyğularını əbədilik daşımaq bizə nə vəd edir? Əbədi düşmənçilik duyğusumu? Eyni qətliamları biz türklərə qarşı ruslar, farslar, gürcülər də tarixin fərqli dövrlərində gerçəkləşdirməyiblərmi? "Babalarımıza edilənlər bizə qarşı edilməyib" deyə bilmərik ki? Halbuki biz dövlət olaraq Rusiya, İran və Gürcüstanla dost ölkə olduğumuzu bəyan edirik. Ruslarla, farslarla, gürcülərlə heç bir nifrət kompleksinə qatılmadan oturub-dururuq, yeyib-içirik, ticarət edirik. Bircə Ermənistana düşmən olduğumuzu, bunun da bizdən deyil, onların işğalçılıq siyasətindən qaynaqlandığını bütün rəsmi platformalarda söyləyirik. Və hər dəfə də vurğulayırıq ki, Ermənistan Azərbaycan torpaqlarını işğaldan azad etsə, biz onunla qonşu dövlət kimi normal münasibətlər qurmağa hazırıq. Eyni şeyi Türkiyə də deyir. Bir erməninin öz dövlətinin işğalçılıq siyasətini, etnik təmizləmə siyasətini ifşa etməsi ilə bir azərbaycanlının bunu etməsi arasında fərqi ayrıca izah etməyə gərək varmı? Hər dəfə diplomatiyamız dünyanın gözünə soxur ki, Bakıda otuz mindən artıq erməni yaşayır, ermənilər vəhşicəsinə məscidləri yandırıblar, bizlər isə erməni kilsəsini şəhərin mərkəzində təmirli vəziyyətdə saxlamışıq, ardınca da multikulturalizm, tolerantlıq və s. mövzularda mühazirələr oxuyuruq. Halbuki indiyədək otuz mindən artıq himayə olunan erməni xammalından siyasi brend hazırlayıb təqdim edə bilməmişik ki, Rusiyanın himayəsi ilə azğınlığını davam etdirən Ermənistanın işğalçılıq siyasətini ifşa etsinlər, dünya arenasına çıxaraq bizim dövlətin haqlı tezislərini möhkəmlətsinlər. Bir çox insanların duyğuları anlaşılandır, dövlət də bunları nəzərə almalıdır. Ancaq dövlət siyasətində duyğular hakim ola bilməz. Biz itirilmiş torpaqları qaytarmaq üçün bütün gedişləri sınaqdan çıxarmalıyıq. Ordu ilə savaş meydanında döyüşməliyik, diplomatiya ilə masada görüşməliyik, informasiya vasitələri ilə hər bir erməni vətəndaşa təsir göstərməliyik və nəhayət, bizim haqlı tezisləri qəbul edən erməniləri BMT-nin, ATƏT-in, Avropa Birliyinin, Avropa Şurasının önünə çıxarmalıyıq. Və deməliyik ki, bu da sizin sevdiklərinizin söylədiyi həqiqətlər, buyurun dinləyin. Bizim söylədiklərimizə illərdir inanmırsınız, barı öz sevdiklərinizə, dəstəklədiklərinizə qulaq asın. Odur ki, "ilanın ağına da, qarasına da lənət" deyib keçməyin. Babalarımızın bu lənət psixologiyasının nəticəsidir ki, avropalılar ilan zəhərini müalicə üçün ən faydalı xammal olaraq istifadə edə bildilər... Sonra da bu lənət, nifrət cəhalətinin içində yüzillər boyu daldalanan bizim kimi toplumların taleyini istədikləri kimi zəhərlədilər...    

Səfəvilik – Azərbaycan türklərinin İran mədəniyyətindən qopmasının qarşısını alan əsas silahdır

Tarixlə, cəmiyyətimizlə bağlı fikirlərim Ağaoğlunun, Rəsulzadənin, Sabirin görüşlərinə tam uyğunluq təşkil edir, sadəcə onların qaragüruhun basqısı altında fikirlərini dolayı yolla söyləmək məcburiyyətində qaldıqlarını əsərləri ilə tanış olarkən dərhal sezmək olur. Bu zaman müzakirələrin açılmasının, əks arqumentlərin səsləndirilməsinin, elmi diskussiyaların aparılmasının ancaq faydası ola bilər. Səfəvilik bizim hansısa milli dəyərlərimizə uyğun deyil. Halbuki, istər Səfəvilər olsun, istər də onlardan əvvəlki Səlcuqlular olsun, bu sülalələrin idarəetmə prinsipi Sasani bürokratik mexanizminə daha çox uyğun gəlirdi. Söhbət bu gündən tarixə baxışımızda milli mirasdan gedir və səfəviliyin bizim bugünkü milli mirasa aid edilməsinin heç bir məntiqi izahı yoxdur. Göy türklərdən, Səlcuqlulardan, Qaraqoyunludan, Ağqoyunludan çox şeyləri milli miras olaraq ala bilərik. Əslində, cəmiyyətin axtardığı və çox zaman da tapdığı tarix deyil, bu gün bütün cəmiyyəti birləşdirməyə uyğun gələn mifdir. Azərbaycan türkləri üçün birləşdirici mif məhz Dədə Qorqud mifi və Dədə Qorqud mədəniyyətidir. Bu bizim bütün Türk arealı ilə iç-içə olmağımızın ən vacib elementidir. - Səfəvilik Azərbaycan türklərinin İran mədəniyyətindən qopmasının qarşısını alan əsas silahdır. Özləri üçün Dədə Qorqud mədəniyyətini əsas alanlar türk mədəniyyətini yaşadanlardır. Səfəviliyi referans alanlar millətimizin İrançı düşüncədən azad olunmamasına şüurlu və ya şüursuz şəkildə xidmət edənlərdir. Müstəqilliyə qədərki dövr üçün belə bir mifə bizim üz tutmağımız hardasa anlaşılandır. Bəli, o zaman deyirdik ki, bizim imperiyamız olub, biz dövlət qurma haqqına sahibik, şah babamız, onun ələ keçirdiyi ölkələr, 50 milyonluq xalqın haqqı və s. Müstəqillikdən sonra isə artıq xəyallar arxada qalır. BMT-yə 86 min kvadrat kilometrlik ərazi ilə daxil oluruq, bunun da faktiki bizə qalanı 66 min kvadrat kilometrdir. Bizim mirasımız Məmmədəmin Rəsulzadə və məsləkdaşlarının Rusiyanın işğalı nəticəsində İran bataqlığından qopara bilinən və ilk fürsətdə müstəqilliyini qazana bilən Azərbaycan dövlətidir. Bütün türk dövlətlərinin tarixi bizim tariximizdir, ancaq o dövlətlər ki, məhz türk dövlətçiliyi məfkurəsinə dayanır. Müstəqillikdən sonra Səfəviliyi milli miras olaraq görmək Azərbaycanı İranın bir parçası olaraq görməyə bərabərdir. Halbuki, mövcud Azərbaycan Respublikasının qurucuları məhz bu dövləti antisəfəvi tezislər üzərində qurmuşlar.- Cümhuriyyət dönəmi ilkin müzakirələrdə dövlətin adı Oğuzustan olaraq nəzərdə tutulmuşdu. Sonradan məhz İran arealından bu millətin qoparılması üçün Azərbaycan adı üzərində duruldu və buna görə İran tərəfinin xeyli təzyiqləri ilə də qarşılaşıldı. Hətta İrançı zehniyyətdən qurtulmamış Pişəvəri belə, bu adın İrana məxsus olduğunu bildirərək, Rəsulzadəyə qəti etirazını bildirirdi.