SEVGI

Sevgi! Yer üzünün ən möhtəşəm məhfumu. Sevgi! Gözəllik rəmzi. Sədaqət, rəşadət, hünər meydanı. Sevgi!ağrı-acılı, bir üzü kədər, bir üzü sevinc. Haldan-hala düşən dəli-dolu, müdrik dünyanın əyilməz sütunu. İnsan sevgidən doğulur. Sevgisiz həyat susar, donar. Sevgilər müxtəlif olur. Ananın balaya, balanın anaya,bacının qardaşa, qardaşın bacıya. Aşiqlərin dupduru, tərtəmiz qarşılıqlı sevgiləri. Bu siyahı sonsuzdur. Ən ümdəsi isə, vətənə, torpağa, elə-obaya olan sevgidir. Sevgi könüllərin xoş, yaraşıqlı, mənəvi ahəngdə olan ən parlaq libasıdır. O insanlar xoşbəxtdir ki,gözəlliyi, təravəti, pak duyğuları iç duyğularında qorumağı bacarırlar. Sevgi ədəb-ərkan, mərifət, abır-həya, nələr, nələr… Bu amillərin mayası sözsüz ki, sevgidir. Onun gözəlliyini pillə-pillə qalxdıqca, bir d aha ucalığını, şərafətini özün üçün aşkar edirsən. Bu sirlə dolu işıqlı aləmin açarı hər birimizdə  var. Qəlbimizin, könlümüzün açarı. Mərifət yiyəsi olanlar sevgini hər an uca tuturlar. Sevgi olmasa yer üzü zülmətə dönər.Qəlblər daşlaşar, dünyamız susar. Yer üzünün əşrəfi sevgidir, sevgi! Gəlin hər birimiz sevgimizi insanlardan əsirgəməyək. Bir-birimizi xoş niyyətlərdən məhrum etməyək. Belə olsa dünyamız nura Boyanar. Əzizlərim! Hamınızı şipşirin duyğularla, al-əlvan arzularla dolu bir mərifət məkanına səsləyirəm. Qoy ömrünüzə sevgi şöləsi hər an işıq yaysın. Həyatınızın mənası süslənsin. Yolunuz nura boyansın. Sevgi varsa həyat da var! SEVGİ GƏZİRƏM Sevgi gəzirəm Babam, Sevgi, Bir mərifət sevgisi. Tutub Haqqın ətəyindən, Görən kimdi İtgisi? Sevgi gəzirəm Babam, Sevgi. Yer üzünün Özündə. Könüllərin Yaz vaxtıdı. İlahilər Sirr dünyamız. Qəlbi kövrək, Gözü nəm. Sevgi gəzirəm Babam, Sevgi. Könüllərin içində, Yolum uzun, Yol gedirəm Sevgi Mənim içimdədi, İçimdə. Sevgi gəzirəm Babam, Sevgi, Mevlana Yunus Sevgisi. Zikr edəm, Dönəm başına. Qaytaram Tanrı sevgisin... İz salan mən Dağa, Daşa. Hay salan mən. Babam, hu..., Başım dəyir Daşdan-daşa. Elə sevgi Gəzə-gəzə, Mən yolların Yorğunu.

İyun 13, 2016 2:39

Qaçqın və köçkünlərlə bağlı hüquqi sənədlər

Ölkəmizdə 1000 000-ə yaxın qaçqın və məcburi köçkün vardır ki, bu da respublika əhalisinin 12%-ni təşkil edir. Baş vermiş münaqişədən illər keçməsinə baxmayaraq hələ də məcburi köçkünlərin yaşayış şəraitiylə bağlı problemlər mövcuddur. Belə ki, məcburi köçkünlərin əksəriyyəti hələ də yararsız yerlərdə yaşayır. Artıq qaçqın və məcburi köçkünlər arasında xeyli yeni ailələr yaranıb ki, onların da ayrıca olaraq yerləşdirilməsi problemə çevrilib. "Qaçqınların və məcburi köçkünlərin statusu haqqında" qanunda qaçqın və ya məcburi statusunu alan şəxsə müəyyən edilən qaydada bəzi təminatlar verilir. Təminatlara görə qaçqın və ya məcburi köçkünlər iş və ya yaşayış yeri əldə edənədək xüsusi ayrılan yerlərdə, lakin ən çoxu üç ay müddətində haqq ödəmədən yaşaya bilər. Haqq ödəmədən müvəqqəti yaşayış yerinə gedə və əmlakını aparmaq hüququ var. Yeri gəlmişkən, ölkə başçısının 2005-ci il 1 fevral tarixli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikası Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi haqqında Əsasnamə təsdiq edilib. Beynəlxalq təcrübə nəzərə alınmaqla, yaradılmış milli qanunvericilikdə qaçqınların və məcburi köçkünlərin aşağıdakı imtiyazları təsbit edilib. “Azərbaycan Respublikasının Vətəndaşlığı haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 5-ci maddəsinə əsasən 1988-ci il yanvarın 1-dən 1992-ci il yanvarın 1-dək Azərbaycan Respublikasının ərazisində məskunlaşmış qaçqınlar Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları hesab edilirlər, lakin onlar siyasi mənada «qaçqın» statusunu və öz ölkələrinə qayıtmaq hüququnu saxlayırlar, mənzil və ya ev alqı-satqısı zamanı notarial rüsumlardan azaddırlar, Təhsil Nazirliyinin 2004-cü il kollegiya qərarına əsasən Ermənistandan olan, 1988-1992-ci illərdə anadan olmuş qaçqınlar dövlət ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində təhsil haqqını ödəməkdən azaddırlar. Ölkə başçısının 2004-cü il 1 iyul tarixli 298 nömrəli Sərəncamının 3-cü bəndinə əsasən özəl müəssisələrin, ali və orta ixtisas təhsili məktəblərinin rəhbərlərinə tövsiyə olunub ki, qaçqın və məcburi köçkünlərin işlə təmin olunması və təhsil haqqının ödənilməsində güzəştlərin verilməsi məsələlərində onlara lazımi kömək etsinlər. Onu da qeyd edək ki, ölkəmiz müstəqillik qazandıqdan sonra 1992-ci ilin 2 mart tarixində BMT-nin üzvlüyünə qəbul edildi və 1992-ci il mayın 6-da Azərbaycanın BMT nəzdində Daimi Nümayəndəliyi açıldı. BMT ilə əməkdaşlığın ilk günündən başlayaraq, Azərbaycan BMT platformasından beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə cəlb etməyə və BMT-nin potensial imkanlarından istifadə etməklə sülh sazişinin əldə olunmasına çalışdı. qaçqın və köçkünlərlə bağlı  bir çox normativ hüquqi sənədlər qəbul olunub. Belə ki, 1992-2012-ci illər ərzində məcburi köçkünlərin hüquqlarını müdafiə üçün 23 qanun, 44 prezident fərman və sərəncamları və Nazirlər Kabinetinin 195 qərar və sərəncamı qəbul olunub. Bu sənədlər sırasında ilk addım 1992-ci il sentyabrın 29-da qəbul edilən "Qaçqınların və məcburi köçkünlərin statusu haqqında" qanundur. Qanunda  Azərbaycan ərazisində qaçqınların və məcburi köçkünlərin statusunu və onu həyata keçirməyin hüquqi, iqtisadi və təşkilati əsaslarını müəyyən edirdi.  Xatırladaq ki, 7 il qüvvədə olan qanun 1999-cu ilin mayın 21-də yenilənərək eyni adlı qanunla əvəz olundu. Hətta sonralar qanuna bir neçə dəfə əlavələr  və dəyişiklik olunub. Məsələn, 1992-ci ildə qəbul edilən birinci qanun cəmi 12 maddədən ibarətdi, ancaq ikinci qanunda maddələrin sayı 21-ə çatdırıldı. Qeyd edək ki, ilk qanunun qəbulundan sonra Azərbaycan dövləti 1993-cü ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınların Statusu haqqında konvensiyasına da qoşuldu. 1995-ci ildə isə Beynəlxalq Humanitar və Texniki Yardım üzrə Respublika Komissiyasi haqqında Əsasnamə qəbul edildi. Komissiya xarici dövlətlərdən və beynəlxalq təşkilatlardan Azərbaycana daxil olan humanitar yardımın qəbul edilməsi, uçotun aparılması, saxlanılması, bölüşdürülməsi və bu sahədə zəruri olan digər işlərin təşkil edilməsi məqsədi ilə yaradıldı. Ölkə başçısının  imzaladığı sərəncamda bununla bağlı deyilir ki, komissiya adambaşına düşən müvafiq humanitar yardım normalarının müəyyən edilməsi və həmin normaların təsdiq edilməsi barəsində Azərbaycan Nazirlər Kabinetinə təkliflər verir, həmin normalara müvafiq humanitar yardımın bölüşdürülməsinə nəzarəti təşkil edir. Bundan başqa ölkəmizə humanitar və texniki yardımın gətirilməsi və həmin yardımın ayrı-ayrı bölgələrə təyinatı üzrə çatdırılması üçün nəqledilmə məsələlərinə dair müvafiq dövlət orqanlarına təkliflər verir və bu məsələlərin həllində iştirak edir. Son olaraq qeyd edək ki, ölkəmizdə məcburi köçkünlərin vətəndaşların mülkiyyətində olan mənzillərində yaşaması problemi hələ də qalır. Ekspertlərin fikrincə, dövlət həmin məcburi köçkünləri mənzillərdən çıxararkən onların da hüquqlarını qorumalıdır. Mənzillərdən çıxarılarkən məcburi köçkünlərin hüquqlarını pozmaq olmaz. Onlar yaşadığı mühitə yaxın, ona uyğun mühitə köçürülməlidir. Başqalarının mənzillərində məskunlaşan məcburi köçkünləri birdən-birə çıxarmaq da olmaz, məhz bunun üçün müvafiq Dövlət Proqramının olması vacibdir.  

İyun 8, 2016 3:59

Coğrafyamızda son günlerdeki gelişmeler ve sonuçları

- İran'a karşı baskılar kaldırıldı. Bundan sonra bölgemizdeki ilişkiler nasıl olacak? İran'ın konumu güçlenecek mi? İran'a karşı Batının ambargoları kalkması İran'ın elini kısmen de olsa rahatlatacaktır ancak İran'ın tamamen rahatlayacağı anlamına gelmez. Dünya siyaseti bir satranç oyununa benzer; bu oyunda yapılan basit hamlelerden sadece birisi yapıldı. Bununla Batı cephesi sadece Shnagay birliğine bir çatlak yaratma düşüncesi ile bu hamleyi yapmıştır. Bölgemizdeki ilişkilere gelince; bölge ilişkileri de sadece kısa bir süreliğine rahatlamış gibi görünecektir. Ne İran'ın Azerbaycan hakkındaki düşünceleri değişecek, Ne Türkiye'ye bakışı değişecektir. Aynı şekilde Türkiye ve Azerbaycan'ın da değer yargıları İran için değişmeyecektir. Hatta önümüzdeki süreç bu ülkeler arasında ilişkiler direk veya endirekt olumsuzluklar içermektedir. Dahası İran'ın içeride demokratikleşme hayata geçirilmedikçe problemleri artacak ve bu İran'ı daha da agresifleştirecektir. -  Batı-İran gerginliğinin yumuşaması ve yakınlaşması coğrafyada Azerbaycan-Türkiye ilişkilerine nasıl tesir edecek? Batı-İran yakınlaşması, Türkiye ve Azerbaycan'ı İran karşısında üstün kılmayacak, sadece ekonomik ve ticari anlamda biraz rahatlatma yaaşanacaktır. İran'ın asıl siyaseti asla değişmeyecektir.Burada İran'ın siyaseti Türkiye karşıtı bir siyaset uygulama üzerine kurulmuştur.Her ne kadar böyle olmadığını söyleseler de geçmişe baktığımız zaman, tecrübelerimiz bize bunun böyle olacağını söylemektedir. - Rusya və İran gibi büyük devletler arasında kalan Azerbaycan bundan sonrasında harici siyasetini nasıl yürütmelidir? Azerbaycan bu günlerde hem ekonomik hem de siyasi olarak, sıkıntılı bir döneme girmiştir. Geçmişten beri bu durumu siyasi olarak çok farklı olmasa da bu gün Türkiye ile yakın ilişkileri olmasından dolayı, Türkiye- Rusya ilişkileri bozulduğu için ve tabii ki Azerbaycan'ın Türkiye'den yana tavır alması, Rusya'nın tepkisini çekmiş durumdadır. Ancak; Rusya'nın da Azerbaycan'a karşı bundan daha fazla bir baskı yaratması söz konusu olamaz. Çünkü; rusya'da eskisi kadar güçlü değil. Şu anda hem Türkiye'ye karşı hem de Azerbaycan'a karşı yapabileceği en yüksek düzeyde baskı kurmaya çalıştı ancak, bu durumun sürdürülebilir olduğunu düşünmüyorum. Azerbaycan geçmişten beri uygulamakta olduğu denge politikasını uygulamaya devam etmelidir. - İran'la arasını düzelten batı ülkeleri için önümüzdeki süreçte Azerbaycan'ın önemi azalabilir mi? Azerbaycan'ın bu günlerde ticari anlamda zaafiyet yaşaması söz konusu olabilir ama bu demek değildir ki stratejik anlamda Azerbaycan'ın önemi azalacaktır. Tarih boyu Azerbaycan coğrafyada her zaman önemli bir yer tutmuştur ve tutacaktır. - Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin şu anki durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu ilişkilerimizi dahada geliştirmek için neler yapmalıyız? Türkiye ile Azerbaycan, derinliği geçmişten gelen sağlam ve köklü ilişkileri olan iki kardeş ülkedir. Bu kardeşlik sözde değil, özden gelen bir hakikattır. Bu gün yönetenlerimiz de bilmelidir ki politikalarımız uzun vadeli birliktelikler üzerine kurulmalıdır. Her iki ülkemizin de buna ihtiyacı vardır. dünya dengelerini gözardı etmeden, geleceğe dönük, ideal politikaları da dikkatle hayata geçirmeleri gerekmektedir. Milletimizin kültür bütünlüğünü koruması hesabına yapılacak bir çok çalışmalar vardır, bunlardan en başta geleni eğitimdir. Temennim- milletimiz arasındaki kardeşlik duygusunun, yöneten kadrolarca da benimsenip uygulamaya konulmasıdır.        

May 27, 2016 4:14

Gözdən əlillərin problemləri…

Azərbaycanda fiziki qüsurlu, xüsusilə də görmə qabiliyyəti zəif olan və ya gözlərinin nurunu itirmiş insanların problemləri istiqamətində bir çox işlər görülsə də hələ problemlər tam olaraq öz həllini tapa  bilmir. Ölkə olaraq dünya ölkələrinin təcrübəsindən isifadə edilsə də, insanlarımızızn rahat yaşaması üçün lazım olan bütün şərait yaradılsa da gözdən əlil insanlar bu şəraitdən yararlanmaqda əziyyət çəkirlər. Bu da o deməkdir ki, gözdən əlillərin daha çox diqqətə ehtiyacları var. Əslində Azərbaycanda gözdən əlil insanların cəmiyyətə inteqrasiyasına, informasiya-kommunikasiya vasitələri ilə bilik, məlumat əldə etmək imkanlarının genişləndirilməsi istiqaqmətində bir çox işlər görülsə də onların cəmiyyətə inteqrasiyası üçün daha çox iş görülməlidir. Ekspertlərin fikrincə, gözdən əlil insanların cəmiyyətə inteqrasiyası üçün onların bacarıq və qabiliyyətləri inkişaf etdirilməlidir. Belə ki, hazırda boş iş yerlərinə qəbullar çox vaxt qeyri-leqal aparılır. Əksər hallarda isə həmin yerlərin tutulmasında əlillərə sağlam insanlarla yanaşı bərabər imkanlar yaradılmır. Əlillərin müasir texnologiyalardan istifadə imkanları məhduddur. Xüsusilə də, gözdən əlillərin informasiya ilə təmin olunması və müasir texnologiyalardan istifadə imkanları çox zəifdir. Əksər ölkələrdə bu təbəqədən olan insanlar üçün xüsusi televiziya proqramları hazırlansa da, çox təəssüf ki, ölkəmizdə belə verilişlər yoxdur. Əslində əlillərə cəmiyyətin digər üzvləri kimi təhsil almaq və peşə bacarıqlarını artırmaq üçün şərait yaradılmalıdır. Ekspertlər onu da qeyd edirlər ki, ölkəmizdə gözdən əlillərin problemləri ilə məşğul olan kifayət qədər mütəxəssis yoxdur. Bu isə vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasına mənfi təsir göstərir. Əlil arabaları ilə hərəkət etmək üçün yaşayış binaları və səkilərdə müvafiq yerlər nəzərdə tutulmur. Bu problemin həlli üçün xüsusi dövlət proqramının hazırlanıb həyata keçirilməsinə ehtiyac var. Qeyd edək ki, bu günədək Azərbaycanda ayrı-ayrı təbəqədən olan əlil insanlar barədə ayrıca məlumat bankı yaradılmayıb. Dövlət Statistika Komitəsi indiyədək bu məsələyə kifayət qədər diqqət yetirməyib. Belə məlumat bazasının olmaması isə əlillərin sosial problemlərinin həlli üçün layihələrin həyata keçirilməsinə maneələr yaradır. Yeri gəlmişkən, Heydər Əliyev Fondu bir neçə il əvvəl gözdən əlil şəxslər üçün müasir texnologiyaların Azərbaycana gətirilməsi təşəbbüsü ilə çıxış etmişdi. Bir  az əvvələ qayıtsaq o zaman görərik ki, hələ 2005-ci il dekabrın 9-da BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə Heydər Əliyev Fondu arasında görmə qabiliyyətini itirmiş və görmə qabiliyyəti zəif olan insanlar üçün informasiya-kommunikasiya texnologiyalarına çıxışın təmin edilməsinə dair əməkdaşlıq sazişi və layihə sənədi imzalandı. Həmin layihə üç mərhələdə həyata keçirilib. İlk mərhələdə kor və görmə qabiliyyəti zəif olan insanların İKT-yə ehtiyaclarının müəyyən edilməsi, onlar üçün rəqəmsal fərqin aradan qaldırılması üzrə ayrıca proqram layihəsi hazırlamaq nəzərdə tutulurdu. Sonrakı mərhələlərdə audio-kitabxanalar, təlim mərkəzləri yaradıldı, kitabxana fondunun audioformata çevrilməsi üçün səsyazma studiyası yaradıldı. Bu studiyanın yardımı ilə mövcud kitabxanalarda Brayl şriftli audiokitabların bərpası, internetə çıxış, informasiya-texnologiya əsaslı təlim kursları, internetdə informasiyanın tapılması, əldə edilməsi kimi xidmətləri təmin edən kompyuter mərkəzi yaradıldı. Hazırda burada Brayl şriftləri ilə Azərbaycan, rus və ingilis dillərində olan istənilən kitab, kompyuterin yaddaşına köçürüb oxumaq, səsləndirib dinləmək mümkündür. Eyni zamanda, musiqiyə qulaq asmaq, internetə girmək, məktublaşmaq, 100 min səhifəlik materialı yaddaşda saxlamaq, surətini çıxarmaq, SMS göndərmək olur. Hətta həmin texnologiyalarla işləməyi öyrədən mütəxəssislər də kifayət qədərdir. Son illərdə İKT-dən gözdən əlillərin istifadəsi regionlarda da reallaşmaq üzrədir. Artıq Gəncə şəhərində də resurs mərkəzinin açılması nəzərdə tutulub. Artıq burada müəyyən işlər görülüb, layihə sənədləri hazırlanıb, yaxın vaxtlarda istifadəyə verilməsi planlaşdırılmışdir. Müasir standartlara cavab verən bu mərkəzdə də gözdən əlillərin informasiya texnologiyalarından istifadəsi reallaşacaq. Naxçıvan şəhərində də belə bir mərkəzin yaradılması istiqamətində işlər gedir. Bütün bunlar bir daha sübut edir ki, prpblemlər nə qədər çox olsa da problemlərin həlli yollarında bir çox işlər görülür. Bu baxımdan əlil insanlara böyük diqqət var. 2005-ci ildən Heydər Əliyev Fondunun başladığı bu xeyirxah iş bu gün də yüksək səviyyədə davam etməkdədir. Yaxın gələcəkdə digər bölgələrdə də belə mərkəzlər yaradılacaq və bu da gözdən əlil insanların informasiya təminatının reallaşmasına imkan yaradacaq. Son illərdə gözdən əlillərin işlə təmin olunmasında, onların cəmiyyətə inteqrasiyasında böyük irəliləyişlər baş verir. Gözdən əlil insanın kompyuterdən istifadə etməsi, istənilən məlumat əldə etməsi, bir sözlə, cəmiyyətdə lazımlı adama çevrilməsi sevindirici haldır.  Artıq İKT ölkədə prioritet sahə elan olunub. Gözdən əlillərin də informasiya texnologiyalarından bəhrələnməsi məhz ölkəmizdə bu istiqamətdə aparılan genişmiqyaslı işlərin nəticəsidir. Hazırda kompyuter texnologiyalarından istifadə etməyi bacaran gözdən əlillər üçün rabitə kursları təşkil edilib. Bunun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, həmin insanlar artıq işlə təmin olunacaqlar və onlar rabitə sistemində fəaliyyət göstərəcəklər. Bu layihəyə uyğun olaraq hər il həmin kursları 20-25 nəfər bitirərək işə göndərilirlər. Təbii ki, əlillərin əmək bazarına inteqrasiya olunmasında onların informasiya texnologiyalarına yiyələnmələrinin çox əhəmiyyətli rolu vardır. Azərbaycandakı 30-40 min gözdən əlilin də bu texnologiyalara yiyələnməsi istiqamətində aparılan işlərin, həyata keçirilən layihələrin də əsasında məhz bu insanların cəmiyyətə inteqrasiyasını təmin etmək durur. Gözdən Əlillər Cəmiyyəti də dövlətimizin bu sahədə həyata keçirdiyi siyasəti dəstəkləyir, bu insanların əmək bazarlarındakı yerini möhkəmlətmək məqsədilə yeni layihələrin reallaşması istiqamətində məqsədyönlü iş aparır. Son olaraq qeyd edək ki, Azərbaycanda 320 000 əlilin 35 000 nəfəri kor və görmə qabiliyyəti zəif olan insanlardır. Onlar fiziki baxımdan qüsurlu olsalar da, həyata baxışlarına görə sağlam insanlardan heç də geridə qalmırlar, əksinə, fikizi cəhətdən məhdudluq onları mənəvi cəhətdən daha güclü edir.                

May 26, 2016 3:35

“Ana dedim”…

Doğrudanda hər bir şeirin öz tarixçəsi, öz doğum günü olur. Elə hadisələr var ki, insanın diqqətindən qaçmır. Onu haldan-hala salır, vücudunu titrədir. Gah ağladır, gah da sevindirir. Şairin xoşbəxtliyi ondadır ki, o gördüyü hadisədən təsirlənirsə əvvəlcə bu hal həyatının bir parçasına, sonra isə  mütləq bir şeirə çevrilir. Mənim də “Ana dedim”şeirim anaların möhtəşəmliyindən vəcdə gələrək yazılıb. Bu şeiri yazdıqca gözümün önündə anaların nurlu çöhrəsi canlanırdı. Qürurlu,fədəkar analar. Xəyallar məni çox uzaqlara aparırdı. Burla xatun, Möminə xatun, Koroğlunun Nigarı, Natavan. Qəhrəman oğullar böyüdən analarım yada düşürdü. Torpağa tapşırdığımız şəhid anaları! Sinəsi param-parça, bağrı dağım-dağım olan, çəkilməz dərdin qarşısında qürur və ləyaqətlə dayanan analar yada düşürdü. Mənə elə gəlir ki, Azərbaycan xalqının anaları bütün analardan fərqlidirlər. Bilirsiniz niyə? Çünki, onlar zərif çiyinlərində istənilən yükün ağırlığını çəkə bilirlər. Hansı birini deyim. El-obamızda ömür sürən ağbirçək, müdrük analarımızı qeyd eləməsəm özümü bağışlaya bilmərəm. Analarımızın övladlarına verdiyi mükəmməl, sevgiylə dolu üz ağardıcı tərbiyələri göz qabağındadır.Vətənimizə minlərlə layiqli, namuslu, istedadlı övladlar bəxş edib analarımız. Bu möhtəşəmlik analarımızın möcüzəli qüvvəsidir. Bax elə bu cür sevimli, mehriban analar, mənə “Ana dedim”şerini yazmağa sevgi dolu yol göstədi. Bu şeirim dəfələrlə qəzet  və jurnallarda, Türkiyə mətbuatnda,kitablarda dərc olundu. Mən fəxr edirəm ki, bu şeirimin səbəbkarı varlığımın qürur yeri olan, adı hər birimizin könlündə heykəlləşən analara həsr olunub. ANA DEDİM Ana dedim, anam hey... Əks sədaya döndü ana kəlməsi. Ana dedim, anam hey... Haya gəldi Dədə Qorqud nərəsi. Ana dedim, Analarım boylandı. Oğul deyə, Nigar ana, Eyvazının nər boynuna dolandı. Ana dedim, At belində Həcər çıxdı qarşıma. Bu yerişdən, bu duruşdan Qüvvə gəldi Torpağıma, daşıma. Ana dedim, Ağbirçəklər ocaq çatdı həyətdə. Dədə yurdu cana gəldi, Gülümsündü həyət də. Ana dedim, Analarım için-için ağladı. Gəlməz oldu oğulları, Analarım ağı deyib, Bu yolları dağladı. Dar ayaqda, Dözüm oldu, hünər oldu analar. Bərkdən keçdi, boşdan keçdi, Bu yollarda, Dözümüylə, Heykəlləşdi analar. Ana dedim, Baharlaşdı yer  üzü. Qoynun açdı,doğmalaşdı bu torpaq. Ana dedim, Dağlar verdi əlini, Gözümüzdə analaşdı bu torpaq.  

May 26, 2016 1:09

İnsanlıq zirvəsinə ucalmaq…

Arzular sonsuz olur, rəngarəng olur. Kimisi var-dövlət, kimisi şan-şöhrət, kimisi də yüksək vəzifə və daha nələr…, nələr arzulayır. Arzular, istəklər al-əlvan naxışlara bənzəyir. Arzuların sonu yoxdur. Həyatda mənim ən böyük arzum insanlıq zirvəsinə ucalmaq olub. Qəribə də olsa, mənəvi dünyamın var-dövləti olan təmiz hisslərimlə, duyğularımla yaşamışam.Dünənimdə, bu günümdə kiməsə zərrə köməyim dəyibsə, birinin qəlbinə yol tapıb, dərdinə şərik ola bilmişəmsə, demək o günü mən yaşamışam.Dövran, güzəran məni bezdirəndə, ayrılıram haylı-haraylı dünyadan və öz dünyama qapılıram. Yunus İmrəyə üz tutub, oxuduqlarımı təkrar-təkrar ruhuma hopdururam. Onun hər sətrini könlümdə dönə-dönə dolandırıram. Dərvişlik dedikləri, Əba ilə, daş deyil. Könlün dərviş eyləyən, Əbaya möhtac deyil. Bax, mənim ən böyük arzum Yunus İmrə dünyasının sədaqətli yolçusu olmaqdır. Ən xoşbəxt günüm böyük şairimiz Səməd Vurqunun 60 illiyinə həsr etdiyim şeri(o vaxt mənim 13 yaşım var idi) təntənəli yubiley yığıncağında oxuduğum gündür. Eşit ey sənətkar, ey gözəl insan, Məskən saldın ürəyimdə hər zaman. Elə bir məskən ki, geri yol olmaz, Sənətin dürrüdür saralmaz, solmaz. Bu kiçik qəlbimdə yaşayırsan sən, Sənəti sevməyi öyrəndim səndən. Bəli, bu şeirlə yaradıcılığa qədəm qoymuşam. Öz daxili dünyamla birgə böyümüşəm,cavanlaşmışam, yetginləşmişəm. Dərdin, qəmin nə olduğunu tam mənasında dərk etmədiyim anda atamın vaxtsız ölümü mənim üçün ən dəhşətli faciə oldu. Elə o gündən ağrılı-acılı dünyanı dərk edib, ayağımın altındakı torpağı özümə dayaq bilib, həyata daha inamla baxdım. Poeziyanı çox sevirəm. şeirdən aldığım zövq məni günlərlə, aylarla tərk etməyə bilər. Nəsimi, Sabir, Yesenin, Axmatova, Məmməd Araz, Ramiz Rövşən,Vaqif Bayatlı. Hamısının öz dəsti xətdi, biçimi,dolğunluğu var.Bu günlərdə Vaqif Bayatlının bir şerini Oxudum. Həyat dolu, qayğılı kövrək bir şeir. Üzünü ovcuna alma ay dəli. Göyə təzə ulduz çıxıb, Uçum sənə ulduz dərim, İsti-isti istəmirsən? Qoy soyusun, bumbuz dərim. Xoşun gəlmir Bu gecəki ulduzlardan? Gözlə, sabah, gündüz dərim. İlahi, nə qədər səmimiyyət, doğmalıq, nəfəs var bu sətirlərdə! Elə bil ki, sirli-sehirli dünyanın qapılarını açıb,dərindən nəfəs alırsan. Nəğmə dolu aləmdə təmizlənirsən. Zərif duyğuların ümmanında durulursan, yenidən doğulursan. Çox qəribədir. Bəzən yaradıcılığını izlədiyin,sevə-sevə şeirini oxuduğun şairlə Həmsöhbət olursan, dərdləşirsən, səsinə səs verirsən. Üzünü görmədiyin şair ruhən sənə bir qardaş kimi, bir dost kimi yaxın olur.Bir gün ramiz Rövşənin “Xudafərin” jurnalında “Qoca” adlı bir şeirini oxudum. Hələ ki, deməyə min-min yalan var. Hələ ki, yeməyə min-min cavan var, Ye, qoca canavar! Canavar qoca!... İnanın bu sətirlər bütün varlığımı yerindən oynatdı. Mənə elə gəldi ki, bir anda vətən torpağının əsgərinə döndümvə həmən anda ürəyimin harayını belə ifadə etdim: Hər sətrin, hər bəndin təbil nərəsi, Tanrıma şükr edib halallaşıram. Sözün igid sözü, səsin nər səsi, Səninlə yenidən salamlaşıram. Nə yaxşıki,nəğmə var, söz var, söhbət var. Nə yaxşıki, ruhumuza qanad verən bu cür gözəl, hünərvər şeirlər var. Demək yaşamağa dəyər! KÖNLÜMƏ Dərgаhımın qаpısınа çаtmışаm, Hu… ərənlər, mənə bir yоl göstərin. Nəfəsimdə gül-çiçəyin qохusu, Qоy аçılsın bu cənnətdə gözlərim.   Sizi görüb mən bir hаlа düşmüşəm, Könül dinir, könül mənim həmdəmim, Nеy səsinin həzinliyi içimdə, Öz dünyаmın хоş dəmidi, хоş dəmi,   İnsаnlığın sеvgisini gəzirəm, Tоrpаğımın cаdаr-cаdаr üzündə. Yеrdə, göydə hər nə vаrsа gözəldi, Хоş nidаdı öz Tаnrımın gözündə.   Dərgаhımın hər pilləsi nurdu, nur, Zərrə-zərrə nur çilənsin könlümə. İlаhi dе, bu ruhumu оvundur, Sеvgi dоlu bir ömür vеr könlümə.          

May 21, 2016 10:03

“Çoxuşaqlı ailələrə dövlət yardımı haqqında”…

Son illərdə ölkəmizdə demoqrafik göstəricilərdə də artım müşahidə olunur. Bu da o deməkdir ki, son 10 il ərzində əhali 1 milyon nəfər artıb. Ölkədə əhalinin artım indeksi müsbətdir. Digər ölkələrdə isə  məsələn, Rusiya Federasiyasında bu rəqəm mənfidir. Gürcüstanda əhalinin artım indeksi son zamanlar mənfiyə doğru gedir, yəni orada da əhalinin sayının artması müşahidə olunmur. Ümumiyyətlə götürdükdə isə  Qafqazda təbii artım zəifdir. Ekspert Vüqar Bayramlının fikrincə, Azərbaycan üçün təbii artımın qorunub saxlanması və ən azı müstəqilliyin ilk illəri səviyyəsinə çatdırılması olduqca vacibdir: “Aydındır ki, indi ailədə uşaqların optimal sayına münasibət keçmiş ittifaq dövründə olduğu kimi eyni deyil. Bunun kifayət qədər obyektiv və psixiloji səbəbləri var.  Məhz bu səbəblər yerləşdiyimiz regionda və hətta bütün MDB ölkələri üzrə təbii artımın azalmasına səbəb olub. İqtisadi faktorlar ilə yanaşı psixiloji və zamanla dəyişən dəyərlər də təbii artımın aşağı düşməsində az rol oynamır. Təbii ki, bu artım daha çox iqtisadi məsələdir. Əgər orta əsrlərdə daha çox uşaq daha çox işçi qüvvəsi anlamına gəlirdisə, indi çox ailə üzvü çox xərcdir. Yəni, ailədə uşaqların  sayının çox olması artıq ailə büdcəsində gəlir deyil, xərc yaradır”.  Aparılan araşdırmalar nəticəsində belə məlum olub ki, müstəqillik illərində Azərbaycanda çoxuşaqlı ailələrə dövlət dəstəyi olmadığından onların sayı kəskin şəkildə azalıb. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin məlumatına görə,  1999-cu ilin əhalinin siyahıya alınması zamanı 1 uşaqlı  ailələrin sayı 288 200 (22,5%), 2 uşaqlı ailələr 450 700 (35,3%), 3 uşaqlı ailələr 326 200 (25,5%), 4 və daha çox uşaqlı ailələr 213 900 (16,7%) olub. 2009-cu ildə əhalinin siyahıya alınması zamanı göstəricilər belə olub: 1 uşaqlı ailələr 396 000 (30,1%), 2 uşaqlı  ailələr 529 000 (40,3%), 3 uşaqlı  ailələr 261 900 (19,9%), 4 və daha çox uşaqlı ailələr 126 700 (9,7%). Xatırladaq ki, “Çoxuşaqlı ailələrə dövlət yardımı haqqında” qanun layihəsində belə ailələr üçün nəzərdə tutulan güzəştlər var.   Qanun layihəsinə əsasən, təhsil və səhiyyə xidmətləri ilə bağlı güzəştlər dərman ləvazimatlarının əldə olunmasında güzəştlərin tətbiq olunması, yəni müvafiq kompensasiyaların verilməsi, eyni zamanda məktəb formasının əldə olunması üçün dövlət tərəfindən həmin ailələrə kompensasiyaların ödənilməsi kimi müddəaları əhatə edir. Yeri gəlmişkən, çoxuşaqlı ailələrdə anaların analıq məzuniyyətinə çıxdığı hallarda məzuniyyət müddətinin uzadılması da təklif olunur. Amma hələlik bu müddətin nə qədər olacağı müzakirə edilir. Belə anaların analıq məzuniyyətində olduğu müddət də əmək stajı kimi sayılacaq. Onu da qeyd edək ki, qanun layihəsinin hazırlanması zamanı bir sıra Avropa ölkələrində demoqrafiyanın inkişafı ilə bağlı icra olunan proqramların təcrübəsindən istifadə edilib. Belə ki, Avropa ölkələrindən fərqli olaraq, Azərbaycanda demoqrafik vəziyyət nisbətən sabitdir. Amma əhalinin sosial müdafiəsinin təmin olunması, o cümlədən demoqrafik proseslərin tənzimlənməsi və inkişaf etdirilməsi ilə bağlı görülən tədbirlər sırasında bu qanun müstəsna rol oynayır. Xatırladaq ki, “Çoxuşaqlı ailələrə dövlət yardımı haqqında” qanun qəbul edilsə, ondan uşaqların sayı 18-i keçməyən 3 və daha uşağı olan ailələr, 2 və daha çox əkiz uşaqları olanlar faydalana biləcək. Bundan başqa, qanun layihəsində “Qəhrəman ana” anlayışı da nəzərdə tutulub – bu ad 5 və daha artıq uşağı olan qadınlara veriləcək. Bundan başqa sənəddə qanunun gətirəcəyi üstünlüklərdən sui-istifadənin qarşısını almaq da nəzərdə tutulur. Qeyd edək ki, BMT-nin İqtisadi və Sosial Əlaqələr Departamenti dünya əhalisinin artım və azalma tempi ilə bağlı geniş təhlil aparıb. Həmin təhlillərdə illər üzrə dünya ölkələrinin artım və azalma tepmi göstərilib. Hesabata görə, Azərbaycanda əhalinin sayı 2050-ci ildə 10 milyon 942 min, 2100-ci ildə isə 10 milyon 324 min nəfər olacağı proqnozlaşdırılır. BMT-nin rəqəmləri dövlət qurumlarından fərqli olaraq, Azərbaycanda əhalinin sayının azalacağını göstərir. “Azərbaycan Respublikasında əhali sakinliyi və demoqrafik inkişaf sahəsində Dövlət Proqramı (2014-2025-ci illər)”na əsasən, çoxuşaqlı və natamam ailələrin əlverişli şərtlərlə sosial təyinatlı mənzillərlə təmin olunması üzrə müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi, ailələrin, xüsusilə üç və daha çox uşaqlı ailələrin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün güzəştli ipoteka kreditlərinin verilməsi şərtlərinin sadələşdirilməsi istiqamətində müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi, ali və orta ixtisas məktəblərinin yataqxanalarında ailəli tələbələrin ayrı otaqla təmin edilməsi  və s. üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulub...  

May 20, 2016 3:46

Mənim yolum…

Yol gedirəm, yol. Bu yol mənim yolumdur. Bu yol öz dünyamın yoludur. Müşgü-əmbər qoxulu. Gözəlliklər içində. Getdikcə gedirəm. Nura boyana-boyana. Dörd  tərəfim işıq saçır, sevinc yayır yerə-göyə,hər yana. Gələnə, gedənə salam verirəm. Allahın xoş salamını. Nə qədər rahatlıqdır salamlaşmaq. Bu haldan insanların üzü gülür. Mən isə zövq alıram bu gözəllikdən. Kaş insanların qəlbi hər an ilahi sevgi ilə aşıb-daşaydı. Hamı bir-birinə saf niyyətlə baxaydı. Hər kəlmənin şirinliyi ürəklərə məlhəm olaydı. Nə qədər adi, sadə, nə qədər mükəmməl! Bu yolun enişi-yoxuşu məni qorxudammaz. Çünki, bu yolda yaz nəfəsli, bahar ətirli sevgi qığılcımları səpələnir,cana hopur. Ruhum rahatlanır. Hamını bu yola səsləyirəm. Ədəb-ərkan, mərifət yoluna. Bu yolun ilahi sevgisi bambaşqadır. Görürsənki. Insanlar gileylənir. Zaman o zaman deyil. Zaman yaman dəyişib. Vallah dəyişən zaman deyil. İnsanlardı, insanlar. Yaxşıya yaman deyirlər. Yamanın qarşısında əriyib muma dönürlər. Zavallını əzirlər. Dəhşətə bax1 Ən qorxulusu budur. Elə qorxduğmda adamların həyat yolunda tarazlıqlarını itirmələridir. Allah belələrini xətadan qorusun. Elə buna görə də öz yolumla gedirəm. Bu yolun mənasını duya-duya. Ətrafımda olanları,hamını, hamını səsləyirəm. Ey... dostlarım! Siz də gəlin, siz də! YOLUMUN QULU MƏNƏM Bu yol bitən deyil ki, Bu yol uzun yol oldu. Gerçəklikdi mənimki., Könlüm dindi, hal oldu. Kimi aparır bu yol Kamillik zirvəsinə. Hələ yolum uzundu, Gah düzünə, tərsinə. Təpə, düz gedəcəyəm, Üzümə üz bağlayıb. Dağlar aşıb keçəcəm, Min yol gülüb, ağlayıb. Mən də yolun yolçusu, Bu yol bitən deyil ki. Yolumun qulu mənəm, Gətiribdi mənimki.  

May 19, 2016 2:52

31 mart 1909-cu il üsyanı olmasaydı…

“Qəhrəman doğulmur, zaman qəhrəmanı yetişdirir” deyimi ilə müəyyən mənada razılaşmaq olar. Ancaq nə olur olsun qəhrəmanın doğulduğu mühitdən çox şey asılıdır. Əgər ailə dünyaya gətirdiyi körpəsinə qəhrəmanlıq ruhu aşılamırsa o zaman irəli zamanlarda bu uşaq qəhrəmanlıq iddiasında necə ola bilər və yaxud əksinə qəhrəmanlara necə sitayiş edə bilər, özünü onlara necə bənzədə bilər?! Deməli hər şey ailədən başlayır, sonra mühit, çevrə öz rolunu təhvil alır.…Ulu öndər Mustafa Kamalın dünyaya gəlişi və uşaq yaşlarında  dünyasını dəyişmiş əmisinin adını daşıması bir təsadüf ola bilməzdi. Uşaqlıq illərindən səmimiyyəti, dürüstrlüyü, çevikliyi, sülhsevərliyilə yaşıdlarından seçilən Mustafa hərb sənətini çox sevirdi. Türk sərkərdələrinin həyatından bəhs edən əsərləri mütaliə etməkdən bezməzdi-Türk hökmdarları Alp Ər Tunqa, Osman Qazi, Mətə, Atilla, Bilgə Xaqan, Uzun Həsən, İldırım Bəyazid, Fateh Sultan Məhəmməd kimi qəhrəmanların həyatı onun üçün örnək idi.Bəhs etdiyimiz qəhrəmanların həyatı ilə tanış olduqca təbii ki, özünü onların davamçısı olaraq xəyal edirdi. Yaxşı deyiblər: Allah qismət etmədiyi heç bir şeyi insanın xəyalına gətirməz. Xəyal gücünə inanan insan doğru yol ilə addımlayırsa əvvəl-axır istəyinə nail olur. Mustafa Kamal uzun, ancaq şərəfli bir yol qət edəcəyinə əmin idi.31 mart 1909-cu il üsyanı olmasaydı, yəqin ki, 33 illik Əbdülhamid diktaturasına son qoyula bilməzdi. Konstitusiyalı monarxiyanı meydana gətirən Əbdulhamid diktaturasına qarşı çıxaraq qələbə qazansa da sonrakı prosesdə hadisələri taleyin qismətinə buraxdılar, çünki dəqiq proqramları yox idi ki, fəaliyyətlərini davam etdirsinlər. Bu gənc nəsllə eyni yolu addımlayan bir zabit vardı ki, o hər zaman “Əsgərliklə siyasət birlikdə getməz. Ordu savadsız, ləyaqətsiz, şərəfsiz zabitlərdən təmizlənməlidir. Türkiyənin yeni və modern bir dövlətə ehtiyacı var. Demokratik bir cəmiyyətdə Türkiyənin bütün sosial məsələlərini həll etmək olar”. deyirdi. Marşalların cahilliklərini tənqidi dillə üzlərinə vuran bu gənc  zabit Mustafa Kamal idi. Mustafanın zəkası, düşüncə tərzi ətrafını qorxutduğu üçün qəsdən və tez-tez onun iş yeri dəyişdirilirdi.  Sonuncu iş yeri Sofiya idi-yazı işlərinə məhkum edilir. Buna baxmayaraq gənc zabit Osmanlı dövlətinin çürüklüyünü ifşa etməkdən, yeni ruhlu bir dövlətin yaranmasının vacib olması haqqında olan fikirlərini yaymaqdan çəkinmirdi.  Əslində Mustafa Kamal günün birində Türkiyənin inkişafında rolu olacağını sanki əvvəlcədən hiss edirdi.1918-ci ilin əvvəllərində Türkiyə Almaniyanın tərəfindən müharibəyə hazırlaşırdı. Mustafa Kamal bu müharibənin ölkəsi üçün fəlakətlə nəticələnəcəyini bildiyi üçün Türkiyəni müharibəyə girməməyə çağırırdı. Gənc zabitin sözlərinə önəm verən yox idi, ancaq onun uzaqgörənliyini Çanaqqala müharibəsi isbat etdi. Türkiyə müharibədə hər şeyini itirdi. Ölkə acınacaqlı günlərini yaşayırdı, insanların ümidləri qalmamışdı, bir tək insan qələbəyə inanırdı-Çanaqqala müharibəsinin komandanı Mustafa Kamal.12 may 1919-cu il…Mustafa Kamal 19 nəfərlik kiçik bir dəstəylə Samsuna girdi və bundan sonrakı olaylar artıq bir möcüzə idi-Mustafa Kamal möcüzəsi.“Ya istiqlal, ya ölüm” şüarı ilə savaşa girən milli-azadlıq hərəkatı 1923-cü ilin payızında böyük qələbəni qan bahasına –Qazandı…Həmin gün Ankara Türkiyə dövlətinin hökumət mərkəzi oldu, Türkiyə cümhuriyyət elan edildi. Mustafa Kamal Türkiyə Cumhuriyyətinin ilk cümhurbaşkanı seçildi.1934-cü ildə çağırılmış Böyük Millət Məclisinin iclasında Mustafa Kamal paşanın vətən və türk xalqı qarşısındakı xidmətləri nəzərə alınaraq və əlbəttə ki, türk xalqının iradəsini ifadə edərək ona ATATÜRK soyadı verilir.O, əcnəbi qəzetlərə verdiyi müsahibəsində “Allah məni Türkiyəni bəladan qurtarmağa məmur etdi” deyir və bu həqiqətən də belə idi…Azərbaycanın 70 il SSRİ-nin tərkibində olması və Rusiyanın əsarətini yaşamasının nəticəsi olaraq mənsub olduğu türk millətindən xəbərsiz olması yaşanmış bir keçmişdir.Azərbaycanda özünəqayıdış, sözün həqiqi mənasında atatürkçülüyün təbliği  90-cı illərin ortalarından başlayıb. Belə ki, Atarürkün dövlət quruculuğu təcrübəsindən müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurulmaq prosesində geniş istifadə olunub.Mustafa Kamal Atatürk sözün həqiqi mənasında bir əsgər idi, vətəninin müstəqilliyi uğrunda savaşan bir əsgər…O uzun illər məhz cəbhələrdə mübarizə aparmış, özünün hərbi-strateji qüdrətini dəfələrlə nümayiş etdirib. Atatürk  milli müstəqilliyin davamlı olmasının əsas qarantının ordu, əsgər olması trəfdarı idi. Buna görə də ordunun şərəfli insanlardan ibarət olmasını başlıca şərt sayırdı. Bildiyimiz kimi XX əsrin əvvəllərində dünya ölkələri  müharibə içərisində çalxalanıb. Məhz həmin illərdə öz müstəqilliyini elan etmiş ölkələrin əksəriyyəti, o cümlədən Azərbaycan Cümhuriyyəti mütəşəkkil orduya malik olmadığına görə uzun müddət yaşaya bilmədi və xarici müdaxilə- daxili münaqişələrin təzyiqi altında süqut etdi.Tarixin təcrübəsi göstərir ki, ordu hər bir ölkənin təkcə fiziki gücünü deyil, eyni zamanda mənəvi gücünü, idarəçilik intizamını da təmin edir.Mustafa Kamal  Türkiyə Cümhuriyyətini bir hərbi- siyasi xadim olaraq qursa da, fəaliyyətinin sonrakı illərində elmin, mədəniyyətin, milli ictimai şüurun inkişafına və bütün bunlara nail olmaq üçün təhsilə xüsusilə diqqət ayırdı. Atatürk bütün dünyaya sübut etdi ki, əsrlər boyu dinin təsiri altında dini dövlət kimi yaşayan bir ölkədə də cümhuriyyət qurmaq, demokratik yolla getmək mümkündür. O, dünyanın bəşəri dəyərlərindən istifadə edərək, xalqının mənəvi dəyərlərini bunlarla birləşdirərək öz xalqını daha da yüksəkliklərə qaldırmağı bacardı.Türkiyə Cümhuriyyətinin bu gün mövcudluğu, günü-gündən inkişaf etməsi bir çox şərtlərlə yanaşı, həm də əsaslı dərəcədə onun xarici siyasi kursu ilə bağlıdır. Bu siyasət Cümhuriyyətin qurucusu Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən müəyyənləşdirilmiş təməl prinsiplər üzərində bərqərar olmuş, Türkiyəyə dünyəvi dövlət imici qazanıbdır.Atatürkün xarici siyasətində duran başlıca prinsiplər: “milli  bir dövlət qurmaq”, “tam müstəqillik”, “məzlum millətlər”ə örnək olmaqdan ibarət idi. Onu da qeyd edək ki, haqqında bəhs etdiyimiz siyasət yalnız cümhuriyyət qurulduqdan sonra, rəsmi bir dövlət siyasəti kimi meydana çıxmayıb, həmçinin milli qurtuluş hərəkatı illərində də həlledici rol oynayıbdır.Əslində Atatürkün atdığı hər addım idraki əsaslara söykənən müdrik bir filosofun gedişləri olub. O bir lider olaraq düzgün yolun nədən ibarət olduğunu aydınlaşdırmağı bacarırdı. O, həqiqəti dərk etmiş, türkün var olmaq inamını bu həqiqət üzərində yaratmağı bacarmışdı.Atatürk filosof olmasa da bu, onun yaratdığı böyük fəlsəfə idi. O, təfəkküründə yaratdığı ideyaları həyata keçirə bilən bir mübariz idi. Bu mübarizənin nəticəsi olaraq Türk Cümhuriyyətinin 90 illik varlığını göstərmək olar.Ulu öndər ölkəsini beynəlxalq aləmdə Qərb biçimli bir ölkə kimi təqdim etsə də, əslində məqsəd başqa idi. O, Türk Cümhuriyyətini türk ruhaniyyatı, türk özümlüyü əsasında inkişaf edib, müasirləşən, dünyalaşan milli qurum biçimində görmək istəyirdi.Təsadüfi deyil ki, Atatürkün Xilaskarlıq Hadisəsi Qərb siyasətində Qərbə məxsus soyuqqanlılıqla “Atatürk Fenomeni” adlandırıldı. Amma dünya hadisələrini tədqiq edən çoxsaylı institutlara Atatürk şəxsiyyəti araşdırılacaq bir nömrəli hadisə kimi təqdim olundu. Qərb Atatürk üstünlüyünün iki mühüm xəttini aydınlaşdırdı. Birincisi, o vaxtın mütəfəkkir ideoloqlarından fərqli olaraq, Atatürk ölkənin inkişafını ancaq türkçülükdə – mili mədəniyyətin maneəsiz inkişafına nail olmaqda görürdü, ikincisi, insanları orta əsr cəhaləti səviyyəsində saxlayan dini düşüncəni milli təfəkkürün inkişafına mane olan cəhət kimi arxa plana atmağa çalışırdı.Ümumiyyətlə götürdükdə isə Atatürk fəaliyyəti dövründə millətinin millət olaraq var olması və ölkəsinin dünya ölkələri sırasında söz sahibi olmasını əsas tutub. Onun bütün fəaliyyəti məhz bu prinsipə xidmət edib.Ulu öndərin uzaqgörən siyasəti nəticəsində Türkiyə dövləti öz müstəqilliyinə qovuşdu. Artıq ölkənin ərazisinə soxulmağa heç bir dövlətin cəsarəti çatmazdı. Az bir zamanda bütün ölkələrlə diplomatik əlaqələr yaradıldı. İngilislər, italyanlar, yunanlar, romalılar, fransızlar aldıqları dərsdən nəticə çıxardılar. Hətta ölkəni içəridən dağıtmağa hər an hazır olan ermənilər belə bir köşəyə çəkildilər. Bir sözlə, Türkiyəni bir dövlət olaraq yer üzündən silmək təhlükəsi sovuşdu və düşmənçilik mövqeyində olan ölkələr yerində oturmaq məcburiyyətində qaldı. Atatürk Türkiyəni yenidən türk xalqına qaytardı. Bütün bunlara baxmayaraq xaricdə və daxildə olan araqarışdıranlar dinc durmurdular. Müstəqil Türkiyəni, Türkiyə Cümhuriyyətinin yaradıcısı Atatürkü gözü götürməyənlər çox olduğuna görə hər an ulu öndərə sui-qəsd planları hazırlana bilərdi. Əslində İzmirdə ona sui-qəsd təşkil edildi……Prezident iqamətgahındakı otağında gəzişən Mustafa Kamal Atatürk yazı masasının üstündəki ensiklopediyaya ötəri nəzər salıb həmin sui-qəsdi xatırladı. Sui-qəsd baş tutmamışdı. Əslində zəngin həyat yolu keçmiş, döyüş meydanlarında bərkimiş Atatürkü ölümlə qorxutmaq çox çətin idi. Ölümün gözünə dik baxan Atatürk vətənin istiqlaliyyəti, müstəqilliyi, xalqın firavanlığı yolunda canından keçməyə həmişə hazır idi, ancaq asanlıqla özünü ölümün pəncəsinə verməzdi. Sui-qəsdlə bağlı Anadolu agentliyinə müsahibəsində ulu öndər belə bir açıqlama verib: “…Alçaq təşəbbüsün mənim şəxsimdən daha çox müqəddəs respublikamıza və onun istinad etdiyi yüksək prinsiplərimizə yönəldilmiş olduğuna heç bir şübhə yoxdur…Mənim miskin vucudum, əlbəttə bir gün torpaq olacaqdır. Fəqət Türkiyə Cümhuriyyəti daim yaşayacaqdır”.  

May 17, 2016 4:15