AZƏRBAYCAN XALQININ MİLLİ OYANIŞ DÖVRÜ

Azərbaycanda Novruz bayramı ölkə səviyyəsində və təmtəraqlı şəkildə ilk dəfə 1967-ci ildə keçirilib. Dövrün qadağalarına baxmayaraq Novruz bayramının rəsmi səviyyədə qeyd olunmasında yazıçı-dramaturq, Azərbaycan KP MK-nın ideologiya məsələləri üzrə katibi Şıxəli Qurbanovun rolu danılmazadır. Ədəbiyyat və İncəsənət arxivini direktoru Maarif Teymur xatirələrində yazır ki, həmin gün iri bir tonqal qalanmışdı. Bahar qız - aktrisa Səfurə İbrahimova bu obrazı çox gözəl canlandırmışdı. Aktyorlar Fərəc Nağıyev və Əliimran Dəmirov Şirvanski Kosa və Keçəl obrazlarında maraqlı ifa nümayiş etdirmişdilər. Xatırladaq ki, F.Nağıyev və Ə.Dəmirov uzun illər Xalq teatrında aktyor və rejissor kimi çalışıblar. S.İbrahimovanın isə uğurlu kino həyatı məhz Bahar qız obrazını canlandırdıqdan sonra başlayıb. 1967-ci il martın 20-də başlayan Novruz tədbiri və insanların heç gözləmədikləri halda belə bir milli bayramın keçirilməsində iştirakı və s. bəlkə də davam edə bilərdi. Təəssüf ki, növbəti ildə -  1968-ci ildə buna imkan verilməyib. Novruz bayramı ilə bağlı geniş tədbirlərin keçirilməsinə qadağa qoymaq, hələ hər şey demək deyildi. Xalqın milli ruhu oyanmışdı, düşüncə tərzi başqa söz deyirdi. Necə ola bilər ki, bir xalqın mənsub olduğu adət-ənənə qadağalara məruz qalır?! Qeyd etdiyimiz kimi, 1968-ci ildə Novruz tədbiri keçirilməsə də, qələm əhli artıq Novruzdan yazmağa başlamışdı. Və ilk dəfə bu cəsarətli addımı yazıçı, ssenarist İsmayıl Şıxlı nümayiş etdirib. İ.Şıxlı əsəri 1957-ci ildə, "Ayrılan yollar" əsərinin nəşr olunmasının ardından qələmə almağa başlamış, 1967-ci ildə tamamlamışdır. Əsərdə Azərbaycan xalqının milli oyanış dövrü və ailə-məişət məsələləri də geniş təsvir olunur. 1969-cu ildə yazıçı İsmayıl Şıxlının  eyniadlı romanı əsasında rejissor Hüseyn Seyidzadə “Dəli Kür” filmini çəkir. 1970-ci ildə film ekranlara çıxarılır və Moskvada senzura ilə qarşılaşır. Bir çox kadrların çıxarışı ilə nəticələnən filmin taleyi ağır olur. Yeri gəlmişkən, İsmayıl Şıxlı sadəcə əsərin deyil, eyni zamanda filmin ssenari müəllifi kimi “Dəli Kür” filmində, yəqin ki, Azərbaycan kino tarixində ilk dəfə olaraq Novruz bayramının təsvirini yaradır, filmin bir neçə epizodunda bayram adət-ənənəsini göstərir. Hətta bütün bunları edərkən icazə almağa ehtiyac belə hiss etmir. “Dəli Kür” fimindəki Novruz səhnəsi Şamaxının Dədəgünəş kəndində lentə alınıb. Bu filmdə milli ruhlu yaradıcı insanların bir araya gəlməsi - İsmayıl Şıxlının təkidlə əsərdə Novruzdan bəhs etməsi, Hüseyn Seyidzadənin eyni inadkarlıqla filmdə həmin epizodların çəkilməsi uğrunda mübarizə aparması, həmin illərdə “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının direktoru Adil İsgəndərovun filmin çəkilişinə geniş şərait yaratması və beləliklə də Azərbaycan kinosu tarixində ilk dəfə Novruz bayramının “Dəli Kür” filmində canlandırılması dövrə qarşı bir etiraz idi. Filmdə ikinci dərəcəli rol oynayan, buna baxmayaraq at üstündə olan tryuklarda özü çəkilən Muxtar Avşarov bütün çəkiliş prosesindən xəbərdar olub, hətta təzyiqlərin belə şahidi olub. Mərhum xatirələrində bu barədə deyib: “Sovetlər Birliyinin tərkibində yaşayan bir respublikanın öz milli bayramını təmtəraqlı şəkildə qeyd etməsi ağla sığan bir şey deyil. Ancaq Hüseyn Seyidzadə tam cəsarətlə öz filmində- “Dəli Kür”də Azərbaycan xalqının milli bayramı Novruzu çox gözəl bir təmtəraqla çəkərək təqdim etdi. Bir anlıq filmdə rus ziyalısının yumurta döyüşünü xatırlayın. Necə də maraqlı alınıb. Sonralar həmin səhnəni tənqid edənlər çox oldu. Ancaq əsas olan o idi ki, Hüseyn Seyidzadə milli bayramın bütün gözəlliklərini təsvir edə bilmişdi. Doğrudur, Moskvanın diktəsilə filmin dəyərli iki epizodu qəbul olunmadı, ancaq Seyidzadə kimi rejissoru öz əqidəsindən döndərə bilmədilər. Əksinə o, filmə dəvət olunmuş rus aktyorları öz rejissor qanunlarına tabe edərək, onlara yumurta döyüşdürməklə Azərbaycan xalqının milli ruha, milli adət-ənənəyə sadiq qaldığını bir daha sübut etdi”. Filmdə faytonçu Məmmədəlinin(aktyor İsmayıl Osmanlı) bayram haqqında fikirlərinə diqqət edək: Məmmədəli ilə Çernyayevskinin Novruz bayramı barədə söhbəti. Qonaq deyir ki, “niyə belə tələsirsən?”. Məmmədəli cavab verir ki, “bizdə bayram axşamında adət belədir ki, gərək hamı evdə olsun”. Bir kəlimə ilə bayramın necə müqəddəs olduğu göstərilir. Qeyd edək ki, fimdəki Novruz bayramı ilə bağlı kadrlar – şagirdlərin müəllimlərinə bayram payı gətirməsi, rus müəllimlə yumurta döyüşdürmə, kənd uşaqlarının “Dirədöymə” oynamaları, bacadan şal atmaları və s. sənət nöqteyi-nəzərindən təsirli olduğu qədər də maraqlı alınıb. 1970-ci ildə Azərbaycan kinosu ikinci dəfə Novruz bayramına “Yeddi oğul istərəm” filmində müraciət edir. Xalq şairi Səməd Vurğunun "Komsomol poeması"nın motivləri, Yusif Səmədoğlunun ssenarisi əsasında çəkilən filmə dövrün görkəmli rejissoru Tofiq Tağızadə quruluş verir. Filmdə Novruz bayramının təsviri maraq doğurur. Kənd camaatı Novruz bayramını qeyd edir, Kosa və Keçəlin müşayiəti şənlik başlayır. Musiqi sədaları altında bayram əhval-ruhiyyəsi başlayır. Hələ Şahsuvarın(Rafiq Əzimov) əlində səməni epizoda daxil olması milli bayrama aid olan nümunələri göstərir. 1980-ci ildə “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında “Qızıl uçurum” filmi lentə alınır. İbrahim bəy Musabəyovun “Neft və milyonlar səltənətində” povestinin motivləri əsasında çəkilən filmə rejissor Fikrət Əliyev quruluş verir. Bu filmdə də Novruzla bağlı epizod təsvir olunub. Xatırladaq ki, Fikrət Əliyev də milli ruhlu rejissorlardan bir olub və filmlərində milli adət-ənənələrə geniş yer verib. Rejissor xatirələrində yazır: “Filmi çəkən rejissorun əqidəsi, mənəviyyatı və daxili dünyası necədirsə, bu onun filmlərində mütləq özünü büruzə verməlidir. Bəlkə də bu səbəbdən çəkdiyim filmlərdə Novruz və digər adətlərimiz öz əksini tapıb”. 1989-cu ildə Sabir Məmmədovun ssenarisi əsasında rejissor Rafiq Yüzbaşov “Novruzun çələngi” adlı sənədli film çəkir. Filmdə yenidənqurma dövründə - 1989-cu ildə Azərbaycanda Novruzla əlaqədar keçirilən ümumxalq şənlikləri lentə alınıb. 1989-cu ildə Alla Axundovanın şeirlərinin motivləri əsasında çəkilən qısametrajlı cizgi filminə rejissor Ağanağı Axundov quruluş verir. Cizgi filmində Azərbaycan xalqının ən əziz bahar bayramı günlərində şən və hiyləgər Keçəllə xəsis Kosanın başına gələn məzəli əhvalatlardan poetik və əyləncəli şəkildə söhbət açılır. 1995-ci ildə Vüqar Tapdıqlı və Sadıq Elcanlının ssenarisi əsasında rejissor Rəhim Sadılqbəyli “Novruz” sənədli filmini çəkir. Rejissor filmin süjetini 4 xətt üzrə bölür ki, bu xətlər də qeyd olunan çərşənbə axşamları ilə bağlıdır: Su, külək, torpaq, od çərşənbələri. Xatırladaq ki, film müşahidə xarakteri daşıdığına görə Novruz bayramıyla bağlı olan hazırlıqlar Azərbaycanın ayrı-ayrı bölgələrində lentə alınıb. Və hər bölgədə bayram qabağı xüsusi tədbirlər görülməsi, milli adət-ənənələrin həyata keçirilməsi filmdə öz əksini tapıb. Maraqlı məqamlardan biri də odur ki, bəlkə də ilk dəfə bu filmdə baharın gəlişi, bahar qızının simasında yox, ağ atın üstündə ağ libasda olan oğlan görkəmində verib. Filmin sonunda isə bahar ab-havası Bakıya, İçərişəhərə gəlib çatır, burada bayram tədbirləri keçirilir, milli rəqslər oynanılır və hər evdə bayram süfrələri, xonçaları düzülür. Bu məqalədə Novruz bayramına Azərbaycan kinosunda olan münasibət, müraciət və əlbəttə ki, əsasən SSRi dövründə olan münasibəti diqqətinizə çatdırdıq. O dövrün insanları həyatları bahasına Novruz  bayramından bəhs ediblər, milli bayramın məhv olunmasına qarşı çıxıblar. Çox təəssüflər olsun ki, müstəqil Azərbaycanın kinosunda Novruz milli bayramını çəkmək üçün geniş imkanlar olsa da, nədənsə buna dövlət səviyyəsində diqqət ayrılmadı...  

TÜRK DÜNYASININ KARŞISINDA YARGIMIZIN İMTİHANI

“Geç gelen adalet adalet değildir!” Değerli dostlar, adalet her birimiz için gereklidir, devletler içinse olmazsa olmazdır. Özellikle bu günlerde adeta Türkiye Cumhuriyeti yargı sistemi bir imtihanın eşiğindedir. Bu Türkiye Cumhuriyeti, 1923 yılında ilan edildiği zaman, tüm Türk Dünyası esaret altında kalmış, bir tek Türkiye Cumhuriyeti bağımsızlığını şehitlerimizin kanı ve canıyla, gazilerimizin kanıyla kazanmış, ne mutlu ki Türk kimliği üzerinden de bağımsızlığını ilan etmiştir. Doğusundan-batısına, Türk Dünyasının tek güman yeri olarak, hatta millî kimliğimizin “Kıblegâhı” olarak varlığını sürdürmeye devam etmiştir. Yaklaşık 35/8 i bir asra yakın esaret altında yaşamış, nihayetinde 20. Asrın sonlarında 6 kardeş cumhuriyetimiz bağımsızlığını kazanmış; tam bağımsızlık, demokrasi ve kalkınma yolunda kurtuluş mücadelesi vermektedirler. Söz konusu kardeş cumhuriyetlerimizde yaşamakta olan halkımız için umut yeri olmaya devam eden Türkiye Cumhuriyetimiz, çok şükür ki bugün de aynı misyonu devam ettirmektedir. Ülkemiz dışında yaşamakta olan Türk Soylu kardeşlerimiz, her türlü sevincini-tasasını, iyi-kötü gününü bizlerle paylaşmak arzusuyla, sermayelerine güvenli liman olarak Türkiye Cumhuriyeti’ni görüp, ülkemize yöneltmektedir. Sözünü ettiğimiz sermayeleri onlar buraya yöneltirken bilinmelidir ki geldikleri ülkelerin şimşeklerini de üstlerine çekmektedirler. Dostlarım, ne yazık ki son kırk yıl içinde canımı acıtan, inanıyorum ki benim gibi milli bilinç sahibi insanlarımızın da canını acıtan birkaç olay vardır. Yanlış hatırlamıyorsam, otuz yıl önce Asil Nadir olayı vardı: Tek başına Kuzey Kıbrıs’ı sırtlamış, Başta Yunanistan ve Kıbrıs Rum Kesimi olmak kaydı ile batılı güçlerin Kıbrıs Türklüğünü boğmasına geçit vermemekteydi. Parmak ısırtan, ticari faaliyetleriyle Kıbrıslı İşadamı İngiltere merkezli bir komploya kurban gitmiş, Türkiye’de söz konusu oyunun bir parçası olmuş, ülkemizdeki yatırımları haraç-mezat satılmış ve Asil Nadir yok edilmiştir. Yine Azerbaycanlı İşadamı Telman İsmailov, Moskova’nın zengin işadamlarından birisiyken, Türkiye’ye yapmış olduğu yatırımlar (Antalya Madran Hotel) sonucu Putin’in hışmına uğramış, Moskova’daki ithalat pazarlarını elinden almış, biz de buraya yapmış olduğu yatırımına, bankalar aracılığı ile borcuna karşılık el koymuşuz, Telman İsmailov’u piyasadan silmişiz. Bunların son halkası Yarın, Çağlayan Adliyesinde mahkemesi görülecek olan, Mübariz Mensimov davasıdır. Mübariz Mensimov, “Palmali Şirketler Grubu” ile son yirmi yılda Türkiye Denizcilik ve Nakliyatına damga vurmuş, Dünyanın ilk beş firmalarından birisi olmuş, ülkemizde milyar dolarlık yatırımları ile binlerce insanımıza iş ve aş sağlamıştır. Global Sistemde ülkemiz adına gurur duyulacak işlere imza atmıştır. Tüm bunlar yaşanırken, bir anda ne idiğü belirsiz arsız saldırılara maruz kalmış, yaklaşık bir yılı tutuklu, 1,5 yıldır mahkemelerle boğuşmaktadır. Türk yargısı er-geç adaletiyle tecelli edecektir Böylesine kaygan bir zeminde, büyük sermaye sahibinin bir yıl tutuklu kalması, işlerine hakimiyetini kaybetmesi ve müflis duruma düşürülmesi ile eş değerdir. Bu saatten sonra, adalet tecelli etse ne olacak? “Ben öldükten sonra, adalet yerini bulsa, beni geri getirecek mi?” Dahası yukarıda saydığım işadamlarından sonra, Türk Dünyasının gözbebeği diyebileceğimiz ülkemize, millî duygularla gelmek isteyen sermayeyi hangi güvence ile buraya çekebiliriz? Tüm bunları Türkiye Cumhuriyeti bilerek yapmıştır demek doğru değildir, asıl olması gereken Millî politikalarımızı sermaye boyutunda da değerlendirmemiz gerektiğini düşünüyorum. İlk cümlemiz, son cümlemizdir: “Geç gelen adalet, adalet değildir! Saygılarımla!

TERS AKIŞTA BİR GEZİ!

II YAZI Tebriz’e hakim yüksek, otantik, Türk motifleriyle dekore edilmiş bir restoranda yemeklerimizi yedikten sonra, tekrar Tebriz’e dönmek kaydı ile gece konaklamasını kaplıcalarıyla ünlü, turistik bir yerleşim olan Sareyn’de yapmak için yola koyulduk. Grubumuz, Azerbaycan gezisini de  birlikte yapmış, birbirini tanıyan, çoğunluğu akademik seviyeli ve yüksek kültürlü, entellektüel insanlardı. Bu gezimizde bizlere rehberlik eden Tebrizli Muhammed kardeşimiz de Türk Tarih üzerine doktora yapmış, işsiz, bilgi-birikimli bir kardeşimizdi. 3-4 Saatlik yol boyunca birçok kontrolden geçiyorduk. Bir şehirden diğerine geçmek için, yol polislerine bilgi aktardıktan sonra devam etmek zorundaydık. Böylesine sıkı denetimlerin İran gibi bir ülkede olduğunu söyleselerdi inanmazdım, ancak bunu yaşayarak şahidi olmuştuk. Yolların yetersizliği, güzergahta geçtiğimiz ilçe ve kasabaların bakımsız ve de geçmişte kalan görüntüleriyle akşamın karanlığında ışıklandırma yoksunu olduğunu gördükçe, İran’ın zenginliğinin buralara yansımadığına şahit oluyorduk. Yol boyunca geçtiğimiz yerlerde birkaç benzin istasyonu gördük. Bu yerlerde ne mola ve dinlenme yapabilecek bir ortam vardı hatta; standartlara uygun bir tuvalet bile bulamamıştık. Tebriz’le duygusal buluşmadan sonra, yolculuğumuzda yaşadıklarımız beni tedirgin ediyordu. Bu gezimize katılanların keyif alması benim için çok önemliydi. İstanbul Azerbaycan Kültür Evinin misyonu, Azerbaycan Türk Kültürünün “GÜNEY” kanadını Anadolu insanına göstermek, İran tarafında kalan tarihi derinliklerine hep birlikte şahitlik etmekti. Ancak şunu söyleyebilirim ki, geçtiğimiz yerleşim birimleri nedendir bilmiyorum, bana daha önce görmüşüm hissini vermekteydi. Belki de parçalanmış Azerbaycan Coğrafyasının batısında, yani Iğdır’da doğmuş ve yaşamış olduğumdan olsa gerek, kültürel yaşam tarzıyla buralar bana yabancı değildi. Tatil ve dinlenme beldesi diye bildiğimiz Sareyn’ e geç saatlerde varmıştık. Grubumuzun yorgun olduğu düşüncesi ile herkesin bir an önce dinlenmelerini temin etmek için, önceden ayrılan yerlerimize yerleştirmiştik. Sareyn, sade ve sıradan bir yerdi. Türkiye’de böyle bir yerin, turizm amaçlı çok daha iyi değerlendirileceğini, aklımdan geçirdim. Sabah erken kalkarak, oda arkadaşım emekli albay Ömer Karabiber’le otelin meşhur kaplıca hamamına gittik ve ortam sağlığa uygun, sade ve düzenli şartlarda dizayn edilmişti. Kahvaltıya geçtiğimizde arkadaşlarımız, birkaç kişi dışında kahvaltılarını yapmış ve kısa süreliğine yakın çevreyi görmek amacıyla, otel çevresini turlamaktaydılar. Zamanımız kısıtlı olduğu için burada çok zaman kaybetmek istemiyorduk. Bizim için gezimizin önemli noktalarından bir tanesi Erdebil’i görmekti. O Erdebil ki, Türk tarihinde önemli bir yere sahipti. Yine Türk kimliğinin vücut bulduğu, inanç boyutunun mayalandığı, Türklerin İslami anlayışının Ahmet Yesevî’den sonra, ikinci sentezi diyebileceğimiz, Şah İsmail Kızılbaşlığının doğduğu yerdir Erdebil. Orta Asya Türklüğü ile Anadolu Türklüğünün arasında, Tebriz’den sonra önemli geçitlerden birisidir. Anadolu Türkmen tayfaları asırlarca buradan beslenmiştir. İslam inancını, Türk gelenekleri ve töresi ile burada harmanlamıştır Şah İsmail. 40 Dakikalık bir yolculuktan sonra Erdebil’e varmıştık. Erdebil tarihte saklı kalmış,suskun ve vakurduruşuyla, boyun eğmez tavrıyla, adeta yeniden doğum sancılarını bekler gibiydi. Otobüsümüz bizleri Şah İsmail Hatayi’nin türbesinin ve dergahının önünde indirdi. Bu tarihi yapı çok geniş alanı kaplamaktaydı. Bir an Anadolu’da Selçuklu mimarisinin devamı diyebileceğimiz bu yapının, toprak üstündeki ihtişamından daha çok derinliğinin olduğunu düşündüm. Yaklaşık 500 yıllık tarihi olan dergâh orijinalliğini korumaktaydı. Dergâhın mimarisinin yanında, bahçesindeki mezarlıkta tarihten süzülüp gelmiş ve bugüne kadar doğaya karşı desteksiz, kendini muhafaza etmeyi başarmış görüntüsü vermekteydi. Şah İsmail, dedesi Şeyh Safiyüddin’den adını almış olan Sefavi Devletinin temellerini burada atmıştır. Ne yazık ki, Türk töresi ve gelenekleriyle, İslam’da Ehlibeyt merkezli inançla yoğrulmuş bu devlet, Türk devletleri sırasında görülmemektedir. Oysa, Türkiye Cumhuriyeti’nin temsil forsunda Türk olarak görülmeyen Sefavi Devleti, çok ilginçtir ki, İran İslam Cumhuriyeti ve ondan önceki Pehlevi Hanedanlığı tarafından, Türk olduğu için gereken değeri görmemiştir. Dergâhın içine girdiğimizde, camisinin iç mimarisi ve Şah İsmail makberesi, olduğu gibi geçmişten kopmamış, Selçuklu süsleme sanatının izlerini taşımaktadır.Kısacası Erdebil, tarihteki yeri ve adı büyük ancak,  gelişmişliği adının gerisinde kalmış, %90 Türklerin yaşamakta olduğu önemli bir şehirdir. Türklük ve millî şuurdan nasiplenmek isteyen birisi mutlaka burayı görmelidir.  

TERS AKIŞTA BİR GEZİ!

I YAZI Genellikle "neden batıya değil de, doğuya ve İran gibi kapalı bir ülkeye gezi?" sorusuyla çok karşılaştım. Bizim gezilerimiz tamamen misyon ve kültürümüzü tanımak formatında olduğu için, gezilerimizi Azerbaycan Türk Kültürünün yaşadığı, doğuya yapmak gerektiğini çok önemsiyoruz. Azerbaycan ve İran; bu iki ülke Azerbaycan Kültürünü özünde barındıran, "Tebriz" şehri ise en derin noktasını oluşturan, adeta Türklüğün temel taşlarından birisi diyebileceğimiz, geçmişten gelen medeniyetimizin deryasıdır. Henüz görmeden aşık olduğum ve adına şiirler yazdığım Tebriz... İnanıyorum ki İran turlarına katılan ve İran'ı gezmeğe giden binlerce insanımız vardır. Tahran merkezli uçuşlar yapılır ve İsfehan, Şiraz, Yezd, "Persepolis" gezilir ve geriye dönülür. Elbette büyük İran coğrafyasını gezebilmek en azından 15-20 günlük bir zamana ve maddi olarak da yüklü miktarda maddiyata ihtiyaç vardır. Oysa bizlerde zaman ve maddiyat konusunda sıkıntı vardı ve en kısa zamanda en verimli geziyi nasıl yaparız, konusuna odaklanmıştık. Grubumuz inanılmaz pozitif anlayışa sahip, herkesin olabildiğince hoşgörülü yaklaşımıyla tüm hazırlıklarımız iyi gidiyordu. Hele, İran-Flamingo-parvaz-Tebriz adlı Turizm firması ile bu organizasyonu görüşmeye başladığımızda, onların da heyecanını görmek mümkündü çünkü; söz konusu firmanın Türkiye'ye yolcu göndermesi yoğun olmakla birlikte, Türkiye'den İran'a münferiden giden grupları saymazsak, misyon amaçlı böyle bir geziye ilk defa aracılık edeceklerdi. Onları önceden uyarmıştım ve misafirlerimizin her biri ayrı derinlikte ve bilgi sahibi-akademik insanlardı, hatta çoğunluğunun kadın olması da gezimizi daha bir anlamlı kılıyordu. Bildiğiniz gibi, İran'da ülkemizdeki gibi giyim serbest değildi ve İslam geleneklerine uygun, keskin kuralları vardı. Tüm bunlara rağmen, hanımlar tereddüt etmeden bu geziye katılmak istemişlerdi. Peki neydi onları bu kadar kararlı kılan şey? Onlar da benim gibi Türk tarihinin en önemli kaynak akışını ve mayalanmasını özünde barındıran yerin İran coğrafyası olduğunu bildiklerinden olsa gerek, bu geziyi heyecanla istemekteydiler... 07 Haziran günü saat 13 00 te İstanbul Havalimanında gezi grubumuz toplandığında 18 kişi-18 yürek, İran-ATA Havayollarından biletlerimizi onaylattıktan sonra, pasaport kontrol noktasından geçtik ve 15 50 hareket saatli uçağa bindik. Maalesef İran'a uygulanan ambargo yüzünden olsa gerek, uçağımız eski bir uçaktı, diye düşündüm. Sonuçta bir ilki başlatıyorduk: Tebriz'e indiğimizde saatimiz 20 00 yi gösteriyordu ki, ülkeler arasında bir buçuk saatlik fark vardı. Derhal bizleri karşılayan organizasyon firmamız yetkilisi Emin Bey ve rehberimiz Muhammed Bey havaalanında yetkilileri ayarlamış, işlemlerimiz hızlıca bitirilmişti. Lüks ve konforlu otobüse bindiğimizde Tebriz'de akşam yemeğine geçtik, çok güzel ve otantik donatılmış bir lokantada akşam yemeğini yedik. Karşılaştığımız herkesin sevgisine mahzar olmakla birlikte, herkesin duru Türkçe konuştuğu bu yerde konukların hayretinin yanı sıra mutlulukları yüzlerinden okunuyordu. Hele Türkistan Dernek Başkanı Ekber Yassa bey restoranın önünde 10 yaşlarında bir kızla konuştuğunda, yüzündeki şaşkınlık görmeye değerdi. Bu şirin kıza adını sorduğunda, İstanbul Türkçesi ile "Pınar" cevabı verince, böyle güzel konuşmayı nereden öğrendiğini-kursa mı gittiğini sorduğunda kız, televizyondan öğrendiğini ve oralarda Türkiye televizyonlarını hep izlediklerini ifade ettiğinde, Ekber Bey, kızı kucaklayarak alnından öpmesi hepimizi duygulandırmıştı. Yemek yediğimiz yer şehrin yüksekçe bir yerindeydi. Vadi içine boydan boya uzanmış haliyle, tüm evlatlarını bağrına basmış, sıkıntılarına rağmen güzelliğinden ve asaletinden bir şey kaybetmeyen anaç bir kadın; her şeye rağmen zaman karşısında dimdik ayakta kalabilmiş, mübariz bir yiğitlik sembolü gibi karşımdaydı Tebriz. Tarih boyunca nice kervanları karşılamış-yola salmış, birçok beşer gelmiş-geçmiş oysa, bizimle yurt olmuş, bizim kültürümüzle yaşamış ve hala yaşamaya devam etme arzusunu korumakta özünde...  

REEL SİYASET ÜZERİNDEN YÜRÜYEREK İDEALE ULAŞMAK

TAHLİL-TESPİT  II Batı kanadının çökmekte olduğu bu günlerde, Dünyanın geleceğini belirleyici olan Orta Dünya’dır. ABD ve Avrupa eksenli Batı, çöküşün eşiğinde kıvranırken, Çin eksenli Doğu yükselişin sarhoşluğuna ve rehavetine kapılmadan temkinli adımlarla ilerlemektedir. Doğu ile Batı arasında kalan, özellikle Asya’nın batısındaki ülkeler, yani Türklerin yoğunluklu yaşadığı, Rusların hakim olduğu coğrafya, 21. Yüzyıl Dünya siyasetinin belirleyicisi olacaklardır. Güç Dengesi açısından, günümüzde ABD-ÇİN dengesi Çin lehine değişmekte ve merkezi güç Çin olmaktadır. ABD nin çöküşü sonrasında nüfusu ve üretim gücü ile Çin merkezi güç olunca, o gün iki milyarı aşan nüfusunun barınma ve gıda ihtiyacının temininde zorlanacaktır. Küresel Isınmanın ve çölleşmenin sonucu olarak Dünyada üretim  kaynaklarındaki sıkıntı Çin’i de etkileyecek ve özellikle gıda üretim alanlarına ihtiyaç duyacaktır. O gün geldiğinde Çin için en elverişli alan, yanı başında Küresel Isınma sonucunda elverişli tarım havzasına dönüşmüş olan Sibirya iştah kabartacaktır. Çin,  Rusya kontrolünde ancak Türklerin yoğun yaşadığı Sibirya topraklarına doğru açılım yapmaya ihtiyaç duyacaktır. Her ne kadar Batı karşısında bu gün iki müttefik olsalar da, o gün geldiğinde karşı karşıya kalmaları kaçınılmazdır. Süper Güç olacak olan Çin karşısında Rusya’nın direnme şansı olmayacağı gibi, Çin’in durdurulmasını tek başına sağlaması mümkün olmayacaktır. İşte! Tam bu sırada Rusya ile birlikte hareket edebilecek, Orta Asaya’da Çin’in karşısında durabilecek yegane güç Türkler olacaktır. Bu konuda elbet Türk devletlerinin de  tek başlarına direnmesi de söz konusu olamaz. Ancak ve ancak Türklerin Birlikteliğinden geçen Orta Asya savunması, “Rusya-Türk Birliği” ortaklığına götürür. Tarihinde Talas ırmağının batısına geçemeyen Çin, ekonomisiyle Dünyayı kası-kavurmakla kalmaz, askeri gücüyle  de Asya’nın kuzeyini ve  Orta Asya’yı boydan boya istila edebilir. Tüm bu olabileceklerin karşısını Türk Birliği ve Rusya ortaklığıyla kesebiliriz. Bu teorinin en can alıcı noktası, karşılıklı güvenden geçer ki, geçmişten gelen yaşanmışlıklar, bizim tarafımızdan Rusların güvenilmezliğine işaret etse de, toplumda çelişkili sesleri yükseltse de devletlerin siyasetinde duygusallığa yer vermeden, karşılıklı menfaatler doğrultusunda yürütülmeli,  Türk ve Rus işbirliği sağlıklı ve de güvene dayalı bir zemine taşınmalıdır.

ÜNVAN: QARABAĞ…

Ey sevimli, uğrunda şəhidlik zirvəsinə yüksəlməyə belə hazır olduğum torpaq! Sənə ötən illər ərzində bir neçə məktub yazmışdım. O vaxt  yazdığım məktublar 28 illik VƏTƏN  həsrətli idi. Giley – güzarlı idi. Hələ də  şəhid qanlarının intiqamının alınmaması ilə,üzü dönüklərimizlə, satqınlarla bağlı idi. Həmişə də yuxularımda sənin hüzuruna üzüqara gəlirdim. Amma indi... İndi daha yuxularımda yox, özüm sənin hüzuruna gələcək, əylib üzündən öpəcək, bulağlarıdan su içərək illərlə teşnə olmuş ürəyimi sərinlədəcək və “ - Torpaq artıq sənin hüzuruna üzü ağ, alnı açıq gəlmişəm.  Bu alnı açıqlığı mənə, ümumiyyətlə bütün Azərbaycan xalqına, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Azərbaycan Milii Ordumuznun Ali Baş Komandanı, sərkərdəmiz, artıq hamının ürəyində yurd salmış, hamının sevimlisi, atası, qardaşı olmuş, Qarabağ Azərbaycandır! hayqıraraq Azərbaycanın haqq səsini bütün dünyaya çatdıran  İlham Heydər oğlu Əliyev bəxş etdi”  - deyəcəyəm. Azərbaycan hökmdarı Şah İsmayl Xətai – Vətəni qoruyarlar, Vətən  olar  demişdir. O, xalqına: – Sizin üçün 3 qiymətli miras qoyub gedirəm. Onları göz bəbəyi kimi qoruyun: Birinci  -  Vətənimiz ; İkinci    -  Dilimiz ; Üçüncü -  Qeyrətimiz - deyə vəsiyyət etmişdir. Gəncə xanı Cavad xan: “Vətən əşya deyil ki, əldən - ələ keçsin. Onun yetişdirdiyi oğulları var. Onlar bu torpağın üstündə ona görə öz qanlarını axıdıblar ki, Vətən heç vaxt özgələşməsin. Övlad da, qardaş da, bacı da yadlaşa bilər, fəqət Vətən yox” - söyləmişdir. Türkiyənin İstiqlal şairi Mehmet Akif  Ersoy: Bayraqları bayraq yapan üstündəki kandır, Toprak, eğer uğrunda ölən varsa Vatandır – yazmışdır. Ata babalarımızın bütün bu dediklərini, qulağında sırğa, əlində bayraq edən Ali Baş komandanımızın sərkərdəliyi ilə Milli Ordumuzun qəhrəman əsgərləri  dünən artıq Mədəniyyətimizin və mənəviyyatımızın beşiyi olan ŞUŞA şəhəriniqanları, canları bahasına işğaldan azad etdi. Canım Torpaq təəccüblə soruşursan: - necə? İndi sən dinlə, mən isə hər şeyi izah edim: Sentyabrın 26-dan 27-nə keçən gecə çox qəribə yuxular gördüm. Hamısı yadımda qalmasa da 1 –i detallarına kimi  yadımda qalmışdı. Yuxuda coxlu qızıl əşyalar görmüşdüm və onları hətta əlimdə də saxlamışdım. 27  Sentyabr 2020-ci il... Səhər yuxudan durandan ürəyim çox səksəkədə idi. Nəsə bir xəbər eşidəcəyimi hiss edirdim. (Deyilənlərə görə yuxuda qızıl  görmək səs deməkdir, yəni yaxşımı, pismi deyə bilmərəm nəsə bir xəbərin eşidilməsi deməkdir.) Kompüteri açan kimi  gözüm Azərbaycan Pespublikasının Prezidenti, Azərbaycan Ordusunun Ali Baş Komandanı İlham Əliyev cənablarının xalqa müraciətinə sataşdı: “ - Bu gün səhər Ermənistan silahlı qüvvələri bir neçə istiqamətdən müxtəlif növ silahlardan, o cümlədən ağır artileriyadan istifadə edərək bizim yaşayış məntəqələrimizi, eyni zamanda, hərbi mövqelərimizi atəşə tutmuşdur. Düşmən atəşi nəticəsində mülki əhali və hərbçilərimiz arasında itkilər, yaralananlar var. Allah şəhidlərimizə rəhmət eləsin! Onların qanı yerdə qalmalayacaqdır. Azərbaycan Ordusu hazırda düşmənin hərbi mövqelərinə atəşlər, zərbələr endirir və bu zərbələr nətcəsində düşmənin bir çox hərbi texnikaları sıradan çıxıb. Bu, erməni faşizminin növbəti təzahürüdür...” Müraciəti oxuyan kimi hadisənin mahiyyətini duydum. 27 il bütün Azərbaycan xalqının həsrətlə gözlədiyi bir günün yetişdiyini başa düşdüm. Ali baş komandan 1 saylı əmri  vermiş, SEHİRLİ düyməni basmışdı. Ərazi bütövlüyümüzün təmin edilməsi, doğma Qarabağımızın işğaldan azad edilməsi uğrunda Vətən müharibəsi başlamışdı. Bu xəbəri oxuyan kimi özümü saxlaya bilməyərək necə ağladımsa səsimdən özüm diksindim. Gözlərimdən axan sevinc göz yaşları idi, neçə illərdən bəri yığılıb qalan qubar idi, Vətən nisgili idi, Qarabağ həsrəti, durnalara dönən şəhid ruhların harayı idi. Elə həmin gün saat 14.04-də keçirilən əməliyyatlar nəticəsində Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli, Qərvənd, Kənd Horadiz, Yuxarı Abdulrəhmanlı, Cəbrayıl rayonunun Böyük Mərcanlı və Nüzgar kəndlərinin azad edildiyini, Bundan əlavə, Ağdərə rayonu istiqamətində Murov dağı istiqamətində yerləşən düşmən postlarının darmadağın edilərək bir sıra vacib yüksəkliklərin nəzarətə götürüldüyünü oxudum... ... Bir anda 1992-93-cü illərdə gördüyüm, eşitdiyim hadisələr gözlərim önündə canlandı. O zaman hərbi jurnalist kimi çəbhə bölgələrini qarış-qarış dolaşdım. 2 il ərzində 450 –yə yaxın şəhid qapısıni açdım. İçəri girdiyim evlərdə; Analar gördüm  -dözümlü, səbrli, qəlbini daş edib, göz yaşlarını gizləyib qapıdan girənin üzünə gülümsəyən. -Başındakı qara yaylığı ancaq qələbə günü açaçağını- bəyan edən analar... Atalar gördüm, “-Oğul düşmən çəpəridir, təki Vətən sağ olsun” – deyən,  (Düşmən çəpəri", yəni ailəni, eli, elatı yağılardan qoruyan, dar günlərdə sinəsini sipər edən.), “-mən xoşbəxtəm ki, balama güllə sinəsindən dəyib, kürəyindən yox- söyləyən atalar... Bacılar gördüm -ürəyi qardaş dərdindən oyum-oyum oyulan bacılar... Qardaşlar gördüm – yumruqları düyünlü, qəlbində düşmənə qarşı kin.. gözlərində qəzəb qığılcımı közərən qardaşlar... “Şəhidlik çələngi” silsiləsindən yazdığım 3 kitabda haqqında yazdığım şəhidlərin valideynləri ilə görüşlərim,  eşitdiyim və özümün şahidi olduğum hadisələr – Aqdərədə vurulan, 3 şəhid əsgərlə birlikdə nəşi yüksəklyə qaldırılaraq ətrafı minalanan, yalnız 3 gün sonra igid əsgərlərimiz tərəfindən hərbi əməlliyyat nəticəsində minalar təmizləndikdən sonra gecə saat 03 radələrində yaxın rəfiqəm  Məlahət Nəsibovanın meyidini ailəsinə,  bədəni Zaqatalada başı isə döyüşdən 8 gün sonra tapılaraq Papravənddə yerləşən N  yüksəkliyində torpağa tapşırılan Zaqatalalı Aydının bacısı Xatunu qardaş başının ziyarətinə apardığım, şəhid Arazın anasının nişan üçün yığdığı qızıl-zinət əşyalarını qarşıma tökərək, “-qızım, indi mən neyləyim, başıma nə gül töküm?” -  sualını mənə yönləndirdiyivaxt, mənim də ona qoşularaq höhkür-hönkür ağlamağım və və s.  günlər birər-birər kino lenti kimi gözümün önündən keçməyə başladı... Elə o zamanlar yazdığım və hər zaman dilimin əzbəri olan bu dördlük qeyri –ixtiyarı olaraq dodaqlarımda səsləndi: Nə qədər ki, ulu Vətən dardadır, Torpağında at oynadır yağılar. Şəhid ruhlar durnalara dönərək, Haray çəkər, intiqama çağırar !!!. Artıq intiqam zamanı yetişmişdi, durnalara dönən şəhid ruhları indi sevinirdi, qaqqıldaşa-qaqqıldaşa cəbhədə döyüşən igid əsgərlərimizin üzərindən uçur, onları ruhlandırır,onları qələbəyə səsləyirdi... 28 il ürəyimdə ancaq ən əsas bir arzu ilə yaşamışam. Doğma QARABAĞ torpaqlarımzı düşmən əsarəti altından qurtaracağı,“Şəhidlər çələngi”  ”silsiləsinə son qoyaraq, “Qələbə çələngi” ni yazmağa başlayacağım günü səbrsizliklə gözləmişəm. Deyəsən bu arzum yavaş- yavaş çin olmağa başlayır...Vəziyyətin mürəkkəbləşdiyi vaxtlarda, taleyönlü məsələlərdə xalqımız bir yumruq kimi  birləşməyi bacarır. Xalqla Azərbaycan rəhbərliyinin, Azərbaycan Oardusunun birliyini mən bu gün də gördüm, bütün varlığımla hiss etdim...Budur artıq nəinki mən, bütün xalqımız sevinc içindədir, cəbhədən gələn hər qələbə xəbərini cəbirsizliklə izləyir və igid oğullarımızı qəhrəmanlığı qarşısında qürur duyur və onlara mənəvi, maddi,dəstək verirdi... İndi artıq- Durnalara dönən şəhid ruhları, Cəbhədəki son durumu izləyir. Qaqqıldaşa-qaqqıldaşa uşaraq, Ordumuzu qələbəyə səsləyir!.. Daha sonra bir- biriin ardınca kəndlərimiz, qəsəbələrimiz, şəhərlərimiz igid əgərlərimizin canları bahasına  işğaldan azad edilir və bu şad xəbərləri şəxsən Ali Baş Komandanızın özü tərəfindən xalqa çardırılırdı Əzizim torpaq, hər dəfə Şəhidlər Xiyabanına – o müqəddəs türbəyə qədəm qoyanda elə bil ki, bütün şəhidlər dil açaraq nə vaxt bizim  qisasımızı alacaqsınız, ruhumuzu nə vaxt şad edəcəksiniz?  - deyə soruşurdular. Şəkillərdəki lal baxışlar – ey xalqım, “millət yoludur, haqq yoludur tutduğumuz yol”, biz ölməmişik, bizi unutmağa haqqınız yoxdur –kəlamını yaddaşımıza həkk edirdi. Dünən isə sərkərdəmiz  28  li gözlədiyimiz ən mühüm, ən şad xəbəri bizə elə  “Şəhidlər xiyabanı” ndan verdi. Hərbi mundirdə olan şux qamətli   Ali Baş Komandanımız Şəhidlər xiyabanında sayğı duruşuna duraraq üzünü şəhid məzarlarına tutdu və onların ruhlarına xitabən – “ Ruhunuz şad olsun, bu gün, noyabrın 8-də  Milli Mədəniyyətimizin beşiyi olan Şuşamızı yağı düşmən tapdağları altından azad etdik” –deyə bütün dünyaya car çəkdi !.. Əzəmətli torpağım mənim, hələ indiyə qədər dünya bizim kimi  müharibə istəyən bir xalq, 30 il işğalda olan Vətən torpaqlarını  işğaıdan azad edərək geri qaytaran bir sərkərdə göməyib. Canım Qarabağ, sənə çox sözüm, yeni-yeni xəbərlərim var . Bütün bunları bir məktubda çatdıra bilmirəm. Sonda səni əmin edirəm ki, sənin   şəhid qanlarından cadar-cadar, düşmənlərə tapdaq olmuş bütün torpaqlarının azad olunmasına az, çox az vaxt qalıb... Gözlə, gəlirik...                  

UZUN VADEDE TÜRK BİRLİĞİ RUSYA İÇİN KURTULUŞTUR!

TAHLİL-TESPİT  I Milletlerin tarihinde ebedi dostluk ya da düşmanlık yoktur. İlişkiler  zaman ve zemin çizgisinde, menfaatler üzerinden yürütülür. Dün bize düşmanlık edenler, bu gün menfaatleri için işbirliğine gidebilirler. Tıpkı bu gün Rusya ile gelişen ilişkilerimizde olduğu gibi… Türkler olarak, binlerce yıllık tarihi coğrafyamızın büyük çoğunluğunu Rusya’ya kaptırmış durumdayız ve yaklaşık olarak 400 yıldır (kısa kesintiler hariç)düşmanlık etmişiz. “Düşmanlık etmişiz” diyorum çünkü, Türk coğrafyası üzerine Ruslar yürümüş, biz ise her ne kadar savunma çabaları göstersek de başarısız olmuşuz. Elbette başarısızlığımızı onların saldırganlığı ile örtmeye çalışmak, dar pencereden bakmak olduğu gibi, hatalarımızı örtmek için bahane de oluşturmaz. Biz Türkler, tarih boyunca iç çatışmalarımızdan kurtulamamış, birlik ruhuna sahip çıkamamışız. En büyük zafiyetimizin bu olduğunu söyleyebilirim.Bu gün bile “pireye kızıp-yorgan yakma” geleneğini devam ettirmekteyiz. Ayrıca eğitim, kültür ve bilim değerlerimizi 1000 yıl öncesindeki seviyenin bırakın ilerisine taşımayı, seviyesinde dahi tutamamış, yok etmişiz. Şayet; o günkü değerlerimizle yürüyecek olsaydık, hiç şüpheniz olmasın ki, değil Ruslar rakibimizin olması, Dünya Güç dengelerinin öncülerinden olurduk. Geçtiğimiz yüzyılın başlarında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk eksiklerimizi görerek, bizleri doğru hedefe yönlendirmek istemişti. Ne yazık ki yine karanlık eller onun ölümü üzerine yeniden devreye girmiş, ülkemizi ve milletimizi hedeflerinden uzaklaştırmıştı. Bilge Kağan’ın ruhu şad olsun ki 1750 yıl önce, “Orhun Abideleri’”nden seslenişi ile günümüzde bile rehber olabilecekken, bizler o seslenişe kulaklarımızı tıkamış, bencilce hislerimizin esiri olmuş, birlik ve beraberlik ruhunu kaybetmişiz. Tüm yukarıdaki sebeplere rağmen, Dünya şartları biz Türklerin bir araya gelmesi ve hedef birliğine yürümesi için en uygun zemini yaratmıştır. İddia ediyorum ki tarihi süreçte, hiçbir dönemde Türk Birliğine bu kadar yakın olmamıştık.   “Reel siyaset üzerinden yürüyerek, ideale ulaşmak” için ciddi ve uzak gören politikalar üzerinden yürümeliyiz...

Rusya-Türkiye-İran’ın bölge politikalarında belirleyici rolü

Bir tarafta 400 yıllık Rus siyasetinin Türkler üzerindeki tecrübe ve tesiri, diğer yanda Dünyanın gidişatına göre hareket etmesi gereken, Vilademir Putin gibi zeki bir lider, ülke dış politikasını güncellemek zorundadır. 21. Yüzyılda güç dengeleri değişiyorsa Rusya buna tepkisiz kalamaz. Geçtiğimiz yüzyılda iki kutuplu Dünyanın bir kanadını SSCB temsil ediyorken, dağılan SSCB nin mirasını Rusya Federasyonu taşıyamadığı gibi, bu gün ekonomik, sosyal problemlerle boğuşmakta ve uluslararası sistemden tecrit edilmeye çalışılmaktadır. Şayet son 20 yılda Vilademir Putin olmasaydı, Türkiye siyasetini güncellemeseydi, Rusya Federasyonunun dağılması kaçınılmazdı. Tüm bu realiteyi gören Rusya ve onun lideri Putin küresel güç olma özelliğini kaybetmişken, bölgesel güç konumunu korumak için elbet gerçeğe uygun bir zeminde hareket etmek zorundadır. Bu durum Rusya’ya özellikle Kafkasya politikasını Ermenistan üzerinden sürdüremeyeceğini göstermektedir. Yaklaşık altı ay önce yazmış olduğum bir makalemde, Karabağ problemini Türkiye-İran-Rusya üçlüsü taraflarla kafa kafaya verip çözmeleri gerekiyor, aksi taktirde Batı o bölgeye el atarsa bölge ülkeleri için telafisi olmayan durumlarla yüzleşirler, demiştim. Başta ABD olmak kaydı ile Batının Rusya’yı köşeye sıkıştırdığı bir dönemde, yanı başında bölge politikasında etkin olan Türkiye gibi bir partneri gözardı edecek lüksü yoktur. Asırlardır Türkler üzerine oynamış olduğu oyunlara rağmen, bugün çıkarları örtüşmese de karşılıklı kazan kazan yöntemiyle işbirliğine gitmektedir. Türkiye’nin de Batının iki yüzlü davrandığı noktada Rusya ile birçok sahada işbirliğine gitmesi, hislerden uzak, akılcı politikalarla doğru yolda olduğunu söyleyebiliriz. 20. yüzyılda NATO Müttefiki olan Türkiye ile Rusya’yı ve de İran’ı bölgenin denge politikaları içerisinde tutan ABD ve Avrupa Birliği, bu gün kendi eliyle Türkiye’yi baskı altına aldığı Rusya Federasyonu ve İran’ın yanına itelediğini görmekteyiz. Elbette Türkiye de millî menfaatleri için, bağımsız politikalarını uygulayarak, her iki ülke ile karşılıklı saygı ilkeleri çerçevesinde geleceğe emin adımlarla yürümektedir. Çok ilginçtir ki bugüne kadar Rusya da, İran da içindeki ve bölgesindeki Türk nüfus korkusuyla Türkiye ile ikili ilişkilerinde çekimser davranmaktaydılar. Rusya bu çekimserliğini kırdı ve karşılıklı ilişkileri güçlendirici işbirliğine yöneldi, ancak İran maalesef korkularının esaretinden henüz kurtulamadı. Diyebilirim ki Türklerin bölgede siyasi birlikteliği söz konusu olsa da bunun Rusya ve İran üzerinde olumsuz bir durum yaratması mevzu bahis değildir. Neden Rusya, hatta İran bu ekonomik ve siyasi birliğin bir parçası olmasınlar? Hatta, “Türk Birliği”nin kurulmasına destek vermeli ve o birliğin bir noktasında da kendilerine yer bulmalıdır. Bölgesel Güç olmaktan çıkıp, Küresel Güç olma yolunda yürümelidirler Aksi taktirde önümüzdeki 30 yıllık zaman diliminde Rusya Federasyonu ve İran hiç istemeyecekleri durumlarla karşı karşıya kalabilir ve de parçalana bilirler…    

Şehit aileleri ve gazilerimize sahib çıkmalıyız

Onlar vatan ve millet yolunda canlarından geçenlerdir! Onlar, mesuliyet duymakta olduğu ailelerinden önce  “VATAN ve MİLLET” diyenlerdir. Akıttığı kanlarıyla vatan toprağını sulayan, tarihten bu güne yurt yapanlardır. Geleceğimiz olan evlatlarımızın ve milli kültürümüzün yaşaması için, kendi evlatlarını öksüz koymayı göze alanlardır. Töremiz de, inandığımız değerlerimiz de tarih boyu bize şehadetin anlam ve önemini her zaman diri tutmayı öğretmiştir. Türk toplumunun hafızasında “şehitlik” ve “qazilik”makamı yüce bir makam olmuştur. Bu makamların yüceliği, bizlerin duyarlılığı oranında gerçek değerini bulacak ve yaşatılacaktır. Şayet bizler, bu makama erişenlerin geride bıraktıklarına sahip çıkarsak, onların eksilecek yaşamını bir nebze de olsa önleyebilirsek, şehitlerimizi toplum katmanlarında isimleriyle yaşatabilirsek, onlar da mekanlarında eminim huzur içinde olacaklardır. Devletin her vatandaşı da mevzu-bahis vatan olduğunda geride kalacak olanlarla ilgili kayqısından kurtulacaktır. 90'lı yıllarda, Azerbaycan bağımsızlığı yolunda ve Karabağ Savaşlarında canlarını veren şehitlerimizin ailelerini ve de yaralanan, iş göremez halde olan qazilerimizi tanıdım. Şehitlerimizin ailelerinin ve çocuklarının maddi anlamda çok zor durumlarda kaldığına şahit oldum. Zaten atasını kaybetmek bir çocuk için ağır bir travmadır, bunun yanında madden sıkıntı ve zorluklarla da karşı karşıya kaldığı zaman, geleceğe olan ümitlerini ve inançlarını kaybediyorlar. Çok daha tehlikelisi, vatana ve millete olan sevgisini sorgulamaya başlayabiliyor. Yaşamlarında bu değerleri merkeze koymaktan imtina edebilirler ki bu da millet olamayan toplumlarda çokça görülür. Bu durumun farklı bir hali de qazilerimizin özünde-ailesinde yaşanabiliyor. Beden sağlığını ve çalışma imkanını kaybeden qazilerin,  aile ihtiyaçlarını karşılayamama duygusunu yaşaması, çocuklarına yaşamlarında destek olamaması, onları kahreder. Tüm bunlara şahit olan çevresinde de bu makamların yüceliği sorgulanmaya başlar ki toplum değerlerini derinden sarsabilecek, insanları bencilleştirecek, manevi değerleri yerle bir edecek neticeye götürür. Toplumun geleceğini qaranti altına almak istiyorsak, öncelikli olarak toplum için şehadeti göze alanlarına sahip çıkılmalı, onların sorumluluklarını devlet-millet elele vererek üstlenmelidir. Geride kalan ailelerinin ve çocuklarının tüm ihtiyaçlarının karşılanarak, sağlıklı bir anlayışla geleceğe taşınmalıdır. Babasını kaybeden bir çocuğa devlet “BABA” şevkatini göstermelidir ki o yolda yürüyenler tereddüt etmesinler. Geçmişte Azerbaycan yaşadığı olumsuzluklar sonucunda yeterli imkanlara sahip olmadığından/ya da herhangi bir sebepten şehit çocuklarına ve ailesine yeterince ilgi ve destek vermemiş olabilir. Bu günün Azerbaycan’ı tüm yukarıda kaleme aldığımız işleri yapabilecek güçte ve kudrettedir. Sözlerimi Şeyh Edebali’nin bir sözüyle bitirirken”Milleti yaşat ki devlet yaşasın!”, tüm şehitlerimizi rahmetle anıyor, qazilerimize acil şifalar diliyorum.  

BAŞIN DİK OLSUN KARDEŞİM!

Genç yaşlarımızda yaşadık müsibeti! En ağır sınavlardan geçtik, “Sabır” deyip yutkunmaktan kahrolduk. 30 Yıl boyunca heyecanlarımız ve heveslerimiz kursağımızda kaldı. Dağılan Sovyetler Birliğinin kara eli Azerbaycan’ımızın üzerinden kalktı dediğimiz anda, karmaşa ve kaosa sürüklenen Azerbaycan’ımızın üzerinde kara bulutlar dolaşmaya başlamıştı. Kirli emellerden beslenen kötü komşularımız, geçmişte olduğu gibi yine ihanet halkasını boynuna takmış, Kafkasya oyunlarının piyonu olmaya başlamış, Karabağ’da savunmasız sivil halkın üzerine ölüm ve kan kusmuştu. Çaresizce yurdundan yuvasından sökülen, çoluk-çocuğunu kurtarmak için yollara dökülen bir milyon insan topluluğunun yanında, yurdunu-toprağını bırakmak istemeyenlerin de akıl almaz işkencelerle vahşice öldürülmesi, bu gün bile gözlerimizin önünden gitmemiştir. 27 Yıl acılarını içinde bastırarak, onuru kırılmış bir halde yaşamaya çalışan milletim! Her ne kadar dik durmaya çalışsa da; başımızın öne düşmesine engel olamamış, “korkak, cesaretsiz” etiketinden kurtulamamıştık. Dünyayı, yedi yabancıyı bırakalım, özümüze de “KORKAK” olmadığımızı, içimizdeki ihaneti anlatamamıştık. Küresel Güçlerin oyun içinde oyun kurduğunu görememiş-gösterememiştik. Taa ki, o toprakların Türk şuurundan beslendiğini, ölümden korkmayan, şehadete inanan değerler yetiştirdiğinin farkına varıncaya kadar. 30 yıllık bir travmanın ardından bir kuşak kendi topraklarından uzakta büyüdükten sonra, nihayet Türkiye’nin maddi ve manevi desteğini arkasına alan Azerbaycan, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in emriyle silkinmiş ve ayağa kalkmış, ata-baba yurtlarını işgalden kurtarmak için cepheye-yola düşmüştür. Gençlerimiz bize yakışır gibi; toya-bayrama gider gibi “Vatanın Çağırışına” koşmuştur. Öylesine bir silkiniş, öylesine bir arzuyla silaha sarılmış ki, düşmana Karabağ’ı dar etmiştir. Mübariz İbrahimov’lar destan yazmaya başlamıştır. Elbette vatan topraklarının kurtuluşu için bedeller ödemekteyiz, dünya durdukça ödemeye devam edeceğiz. Şehadet yolunda şehitler vereceğiz ki, vatan toprakları kanlarımızla sulandıkça daha derinlere kök salacağız. Geçmişinde vatan için toprağa düşenlerimizin, şehitlerimizin ve o topraklara hasret gidenlerimizin ruhları şad olsun. Bu günlerde kadim yurt yerlerimizden olan Şuşa’nın kurtuluş haberini beklemenin heyecanı ile nefes almaktayız derken, Şuşa düşman çizmelerinden arınırsa, Karabağ’ın kurtuluşunu kutlama hazırlıklarına başlaya biliriz diye düşünürken, Şuşamızın kurtuluş haberini duyduk. 30 yıllık hasretimize son verildi. Karabağ Azerbaycandır! Bu zor günümüzde dost-düşmanımızı tanırken, tarih “Qardaş Kömeyi”ne bir daha şahit olmuştur. Yaşasın Azerbaycan-Türkiye kardeşliği!